Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

think over the matter

  • 1 ratio

    rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.
    I.
    Lit.
    (α).
    Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:

    rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

    id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:

    itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,

    Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:

    dextera digitis rationem computat,

    id. Mil. 2, 2, 49:

    magna ratio C. Verruci,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:

    direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,

    id. Phil. 5, 6, 16; cf.:

    quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,

    Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):

    decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,

    to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):

    rationem ducere,

    to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:

    omnium proeliorum,

    Caes. B. C. 3, 53; cf.:

    hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,

    id. B. G. 6, 19; and:

    piratarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

    rationem inire,

    to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    quattuor minae periere, ut ratio redditur,

    Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:

    tibi ego rationem reddam?

    id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:

    rationem referre,

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

    rationem repetere de pecuniis repetundis,

    id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:

    recte rationem tenes,

    Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:

    drachumae, quas de ratione debuisti,

    according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:

    grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,

    how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—
    (β).
    Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;

    rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,

    Cato, R. R. 2, 5:

    rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,

    Cic. Pis. 25, 61:

    ut rationes cum publicanis putarent,

    id. Att. 4, 11, 1:

    rationes a colono accepit,

    id. Caecin. 32, 94:

    quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,

    id. Att. 5, 21, 12:

    rationes referre... rationes deferre,

    id. Fam. 5, 20, 2:

    Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,

    Hor. A. P. 325 et saep.:

    A RATIONIBVS,

    an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—
    B.
    Transf.
    1.
    A list, roll, register (rare):

    cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,

    Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:

    rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),

    Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:

    rationarium imperii,

    id. ib. 28.—
    2.
    A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:

    nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,

    id. Truc. 1, 1, 49:

    pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,

    Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—
    3.
    A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):

    res rationesque eri Ballionis curo,

    Plaut. Ps. 2, 2, 31:

    res rationesque vestrorum omnium,

    id. Am. prol. 4:

    re ac ratione cum aliquo conjunctus,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:

    de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,

    id. Quint. 4, 15:

    cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,

    Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):

    ratio nummaria,

    Cic. Att. 10, 11, 2:

    aeraria ratio,

    id. Quint. 4, 15:

    ratio domestica... bellica,

    id. Off. 1, 22, 76:

    quod ad popularem rationem attinet,

    id. Fam. 1, 2, 4:

    rationes familiares componere,

    Tac. A. 6, 16 fin.:

    fori judiciique rationem Messala suscepit,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:

    in explicandis rationibus rerum civilium,

    id. Rep. 1, 8, 13:

    rationes civitatis,

    id. ib. 1, 6, 11:

    quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,

    id. Mur. 17, 35:

    propter rationem Gallici belli,

    id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:

    ad omnem rationem humanitatis,

    id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:

    ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,

    id. Att. 9, 11, A, 1.—
    b.
    Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):

    me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,

    Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:

    exemplum meis alienissimum rationibus,

    id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:

    consideres, quid tuae rationes postulent,

    Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:

    si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,

    Cic. Red. ad Quir. 1, 1.
    II.
    Trop., a reckoning, account, computation:

    postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,

    presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:

    itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,

    i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:

    nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,

    an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:

    census quom sum, juratori recte rationem dedi,

    id. Trin. 4, 2, 30; so,

    rationem dare, for the more usual rationem reddere,

    Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:

    (argentarii) ratione utuntur,

    make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:

    cum eam mecum rationem puto,

    go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:

    frustra egomet mecum has rationes puto,

    Ter. Ad. 2, 1, 54:

    (Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,

    Cic. N. D. 3, 29, 71:

    quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,

    to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;

    and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,

    id. ib. 3, 86:

    ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,

    that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:

    semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,

    id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:

    nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,

    id. Div. in Caecil. 9, 28;

    and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,

    will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

    tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,

    Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:

    mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

    Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—
    B.
    Transf.
    1.
    Relation, reference, respect to a thing:

    (agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,

    have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:

    ubi ratio cum Orco habetur,

    Varr. R. R. 1, 4, 3;

    for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,

    Col. 1, 3, 2:

    cum omnibus Musis rationem habere cogito,

    Cic. Att. 2, 5, 2:

    cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,

    id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.

    . quae ratio tibi cum eo intercesserat?

    id. Rosc. Com. 14, 41:

    pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?

    id. Phil. 4, 6, 14:

    quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,

    id. ib. 12, 7, 17:

    fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,

    in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—
    b.
    Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:

    quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,

    id. Imp. Pomp. 7, 17:

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    id. Leg. 2, 7, 15:

    cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,

    Caes. B. C. 1, 9; so,

    absentis,

    id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:

    sauciorum et aegrorum habita ratione,

    id. ib. 3, 75:

    moneret, frumenti rationem esse habendam,

    Hirt. B. G. 8, 34;

    so (al. frumentandi), rationem habere,

    Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:

    alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,

    Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:

    alicujus salutis rationem habere,

    i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:

    turpissimae fugae rationem habere,

    id. ib. 2, 31:

    ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,

    Cic. Off. 1, 39, 139:

    proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,

    Caes. B. C. 1, 13:

    habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,

    id. B. G. 5, 27:

    non ullius rationem sui commodi ducit,

    Cic. Rosc. Am. 44, 128:

    cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,

    id. Clu. 42, 117:

    omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,

    id. Lael. 24, 89; cf.:

    didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,

    id. Fam. 3, 5, 1:

    habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,

    bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:

    ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,

    id. Fam. 3, 6, 6:

    neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,

    id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:

    hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,

    id. ib. 2, 2, 29, e70.—
    c.
    Relation to a thing, i. e.
    (α).
    Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):

    nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,

    Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:

    ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?

    Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:

    tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,

    Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:

    ratio viaque defensionis,

    id. Verr. 2, 5, 1, § 4:

    itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,

    Caes. B. C. 1, 30:

    mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,

    Cic. de Or. 2, 72, 292:

    haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,

    id. N. D. 1, 5, 11:

    dicendi,

    id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:

    aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,

    id. Rep. 2, 36, 61:

    ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,

    Caes. B. G. 7, 24:

    quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,

    Liv. 42, 3 fin. —In plur.:

    hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,

    plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

    de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,

    id. Rep. 1, 6, 11.—
    (β).
    Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):

    sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,

    Caes. B. G. 2, 19; cf.:

    ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,

    id. ib. 2, 22; so,

    rei militaris,

    id. ib. 4, 23:

    ratio atque usus belli,

    the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:

    novae rationes bellandi,

    id. ib. 3, 50:

    ratio equestris proelii,

    id. B. G. 5, 16:

    quorum operum haec erat ratio, etc.,

    id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;

    tigna bina, etc.,

    id. B. G. 4, 17:

    serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,

    Cic. Lael. 23, 87; cf.:

    ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,

    id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:

    civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,

    id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:

    reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,

    id. ib. 2, 11, 22;

    1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,

    id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:

    haec eadem ratio est in summa totius Galliae,

    Caes. B. G. 6, 11 fin.:

    ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,

    id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:

    docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,

    id. B. G. 7, 14:

    hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:

    quid refert, qua me ratione cogatis?

    id. Lael. 8, 26:

    quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,

    Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:

    simili ratione Pompeius in suis castris consedit,

    id. ib. 3, 76:

    auxilium ferri nulla ratione poterat,

    id. ib. 1, 70:

    nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,

    id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—
    (γ).
    With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §

    678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,

    Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:

    multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,

    id. ib. 2, 1, 40, ee

    103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?

    id. Mur. 17, 35:

    nihil fallacius ratione tota comitiorum,

    id. ib. 17, 36:

    praedicere tempestatum rationem et praedonum,

    id. ib. 2, 4:

    tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,

    id. Off. 2, 17, 60.—
    2.
    Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;

    altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,

    Cic. Off. 1, 28, 101:

    homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,

    id. ib. 1, 4, 11 sq.:

    haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,

    id. N. D. 2, 27, 69:

    lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,

    id. N. D. 1, 42, 118:

    mens et ratio et consilium in senibus est,

    id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:

    si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,

    Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:

    si ratio et prudentia curas aufert,

    Hor. Ep. 1, 11, 25:

    quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,

    Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:

    illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,

    id. Rep. 2, 11, 22; and:

    moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,

    Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;

    consilio et ratione deficitur,

    Cic. Clu. 65, 184:

    Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,

    Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;

    nec sat rationis in armis,

    Verg. A. 2, 314:

    rationis egens,

    id. ib. 8, 299 et saep.:

    iracundia dissidens a ratione,

    Cic. Rep. 1, 38, 60:

    majora quam hominum ratio consequi possit,

    id. ib. 1, 10, 15:

    quantum ratione provideri poterat,

    Caes. B. G. 7, 16 fin.:

    quantumque in ratione esset, exploratum habuit,

    Hirt. B. G. 8, 6 init.:

    nec majore ratione bellum administrari posse,

    Caes. B. C. 7, 21:

    minari divisoribus ratio non erat,

    it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,

    too, minime rationis est,

    Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:

    Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,

    which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:

    quod domi te inclusisti, ratione fecisti,

    reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—
    b.
    The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:

    ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,

    Auct. Her. 2, 18, 28:

    quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:

    nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,

    id. de Or. 2, 19, 80:

    noverit orator argumentorum et rationum locos,

    id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):

    si mei consilii causam rationemque cognoverit,

    id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:

    ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,

    Caes. B. G. 2, 10 fin.:

    quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,

    Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:

    deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,

    id. Caecin. 33, 96:

    non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,

    id. N. D. 1, 27, 76:

    et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,

    id. Div. 2, 50, 104:

    idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,

    id. Att. 8, 11, D, §

    5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,

    id. Fam. 4, 13, 3:

    rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,

    id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:

    rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,

    id. Fin. 1, 9, 31; cf.:

    quod cum disputando rationibusque docuisset,

    id. Rep. 1, 16, 25:

    his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,

    id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

    num parva causa aut prava ratio est?

    reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—
    (β).
    In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:

    ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,

    Cic. Inv. 1, 13, 18:

    ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,

    id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—
    c.
    Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:

    in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:

    ut ratione et via procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29:

    modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),

    id. Quint. 7, 28; cf.:

    quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,

    Hor. S. 2, 3, 266:

    nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,

    Cic. N. D. 2, 16, 43:

    intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,

    divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:

    ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,

    in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:

    in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

    order, system, id. ib. 2, 33, 57;

    5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,

    reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:

    ratio et distributio,

    a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—
    d.
    A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:

    erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

    Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:

    nova et a nobis inventa ratio,

    id. ib. 1, 8, 13;

    2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,

    id. ib. 1, 23, 37; cf.:

    omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,

    id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:

    continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,

    id. Div. 1, 51, 117:

    Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,

    doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:

    Stoicorum ratio disciplinaque,

    id. Off. 3, 4, 20:

    Cynicorum ratio,

    id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:

    etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,

    id. ib. 3, 3, 4:

    improba navigii ratio tum caeca jacebat,

    Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:

    si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,

    Cic. Arch. 1, 1.—
    e.
    A view or opinion resting upon reasonable grounds:

    mea sic est ratio,

    Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:

    inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

    Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:

    cujus ratio etsi non valuit,

    Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—
    f.
    In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;

    non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,

    Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:

    ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,

    id. Fat. 16, 38; cf.:

    ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,

    id. Rep. 3, 31, 43.

    Lewis & Short latin dictionary > ratio

  • 2 quaero

    quaero (old orthogr. QVAIRO, Epitaphs of the Scipios, 6; for the original form and etym. quaeso, ĕre, v. quaeso), sīvi or sĭi, sītum, 3, v. a., to seek.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: aliquem, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 43 Vahl.); Plaut. Mil. 2, 3, 3:

    te ipsum quaerebam,

    Ter. Heaut. 4, 8, 3:

    escam in sterquilinio,

    Phaedr. 3, 12 init.
    B.
    In partic.
    1.
    To seek to get or procure, to seek or search for a thing, Ter. Heaut. 3, 1, 38:

    rem mercaturis faciendis,

    Cic. Par. 6, 2, 46.— Absol.:

    contrivi in quaerendo vitam atque aetatem meam,

    Ter. Ad. 5, 4, 15; 5, 3, 27; Hor. Ep. 1, 7, 57; id. A. P. 170.—
    b.
    Transf., to get, procure, obtain, acquire a thing:

    uxores liberorum quaerendorum causā ducere,

    Suet. Caes. 52:

    liberorum quaerundorum causā ei uxor data est,

    Plaut. Capt. 4, 2, 109; cf.:

    quaerunt litterae hae sibi liberos,

    id. Ps. 1, 1, 21.—
    2.
    To seek for something missing, to miss:

    Siciliam in uberrimā Siciliae parte,

    Cic. Verr. 2, 3, 18, § 47:

    optatos Tyndaridas,

    Prop. 1, 17, 18:

    Phoebi comam,

    Tib. 2, 3, 20:

    amnes,

    Stat. Th. 4, 703.—
    3.
    To ask, desire, with ut and subj.:

    quaeris ut suscipiam cogitationem quidnam istis agendum putem,

    Cic. Att. 14, 20, 4.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to seek, i. e. to think over, meditate, aim at, plan a thing:

    dum id quaero, tibi qui filium restituerem,

    Ter. Heaut. 3, 1, 83:

    quonam modo maxime ulti sanguinem nostrum pereamus,

    Sall. C. 33,5:

    fugam,

    Cic. Att. 7, 17, 1; id. Mur. 37, 80:

    sibi remedium ad rem aliquam,

    id. Clu. 9, 27:

    de gratiā quid significares, mecum ipse quaerebam,

    id. Att. 9, 11, A, 1.—With inf.:

    tristitiae causam si quis cognoscere quaerit,

    seeks, strives, endeavors, Ov. Tr. 5, 4, 7; id. Am. 1, 8, 51; Hor. C. 3, 4, 39; id. Ep. 1, 1, 2 al.—
    B.
    In partic.
    1.
    To look for, seek to gain any thing; to get, acquire, obtain, procure:

    laudem sibi,

    Ter. Heaut. 2, 3, 74:

    salutem alicui malo,

    id. Ad. 3, 2, 2:

    negabant ullā aliā in re nisi in naturā quaerendum esse illud summum bonum,

    Cic. Ac. 1, 5, 19:

    pudentem exitum suae impudentiae,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 2:

    invidiam in aliquem,

    id. Rab. Post. 17, 46. —
    2.
    Of inanim. and abstr. subjects, to demand, need, require, = requirere:

    quod cujusquam oratoris eloquentiam quaereret,

    Cic. Verr. 2, 1, 10, § 29:

    lites ex limitibus judicem quaerant,

    Varr. R. R. 1, 15, 1:

    bellum dictatoriam majestatem quaesivisset,

    Liv. 8, 30:

    quaerit Boeotia Dircen,

    Ov. M. 2, 239. —
    3.
    To seek to learn from any one; to ask, inquire, interrogate (cf.: interrogo, percontor).
    (α).
    With ab:

    cum ab iis saepius quaereret,

    made inquiries, Caes. B. G. 1, 32:

    quaero abs te nunc, Hortensi, cum, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 83, § 191:

    quaesivit a medicis, quemadmodum se haberet,

    Nep. Dion, 2, 4:

    a quo cum quaesisset, quo se deduci vellet,

    id. Epam. 4, 5; cf. Cic. N. D. 1, 22, 60. —
    (β).
    With de:

    quaerebat paulo ante de me, quid, etc.,

    Cic. Pis. 9, 18:

    de te ipso quaero, Vatini, utrum, etc.,

    id. Vatin. 4, 10:

    quaero de te, arbitrerisne, etc.,

    Liv. 4, 40:

    cura tibi de quo quaerere nulla fuit,

    Ov. P. 4, 3, 18.—
    (γ).
    With ex:

    quaesivi ex Phaniā, quam in partem provinciae putaret, etc.,

    Cic. Fam. 3, 6, 1:

    quaerit ex solo ea, quae, etc.,

    Caes. B. G. 1, 18.—
    (δ).
    With a rel.-clause:

    ille baro te putabat quaesiturum, unum caelum esset an innumerabilia,

    Cic. Fam. 9, 26, 3:

    natura fieret laudabile carmen, an arte, Quaesitum est,

    Hor. A. P. 409:

    quaeritur inter medicos, cujus generis aquae sint utilissimae,

    Plin. 31, 3, 21, § 31.—
    4. a.
    With inf. (post-Aug.):

    e monte aliquo in alium transilire quaerens,

    Plin. 8, 53, 79, § 214:

    qui mutare sedes quaerebant,

    Tac. G. 2.—
    b.
    Transf., of animals, plants, etc., to desire, prefer, seek:

    salictum et harundinetum... umidum locum quaerunt,

    Varr. R. R. 1, 23, 5:

    glires aridum locum quaerunt,

    id. ib. 3, 15, 2; Col. 1, praef. §

    26: lupinum quaerit maxime sabulosa,

    Plin. 18, 14, 36, § 134;

    so of the soil: ager aquosus plus stercoris quaerit,

    demands, Pall. 1, 6, 15.—
    5.
    To examine or inquire into judicially, to investigate, institute an investigation; with [p. 1502] acc. (rare):

    hunc abduce, vinci, rem quaere,

    Ter. Ad. 3 (4), 36:

    non dubitabat Minucius, quin iste (Verres) illo die rem illam quaesiturus non esset,

    Cic. Verr. 2, 2, 29, § 72. —With de and abl. (class.; cf.

    Krebs, Autibarb. p. 962 sq.): de pecuniis repetundis,

    Cic. Verr. 1, 9, 27:

    de morte alicujus,

    id. Rosc. Am. 41, 119:

    de servo in dominum,

    to question by torture, put to the rack, id. Mil. 22, 59:

    aliquid per tormenta,

    Suet. Tib. 58:

    legibus,

    to investigate according to the laws, impartially, Plin. Ep. 5, 21, 3. —
    b.
    Transf.: si quaeris, si quaerimus (prop., if we, or you, look well into the matter; if we, or you, would know the truth), to say the truth, in fact, to speak honestly:

    omnino, si quaeris, ludi apparatissimi,

    Cic. Fam. 7, 1, 2:

    at sunt morosi, et anxii, et difficiles senes: si quaerimus, etiam avari,

    id. Sen. 18, 65:

    si quaeritis,

    id. de Or. 2, 62, 254; so,

    too, si verum quaeris,

    id. Fam. 12, 8, 1:

    si verum quaeritis,

    id. de Or. 2, 34, 146:

    si verum quaerimus,

    id. Tusc. 2, 23, 55: noli quaerere or quid quaeris? in short, in one word:

    noli quaerere: ita mihi pulcher hic dies visus est,

    id. Fam. 4, 4, 3:

    quid quaeris? biduo factus est mihi familiaris,

    id. ib. 3, 1, 2.— Hence, quaesītus, a, um, P. a., sought out.
    A.
    In a good sense, select, special, extraordinary (mostly post-Aug.): epulae quaesitissumae, Sall. ap. Macr. S. 2, 9, 9 (Sall. H. 2, 23, 4 Dietsch); comp.:

    leges quaesitiores (opp. simplices),

    Tac. A. 3, 26:

    quaesitior adulatio,

    id. ib. 3, 57.— Sup.:

    quaesitissimi honores,

    Tac. A. 2, 53.—
    B.
    In a bad sense (opp. to what is natural), far-fetched, studied, affected, assumed (class.):

    vitabit etiam quaesita nec ex tempore ficta, sed domo allata, quae plerumque sunt frigida,

    Cic. Or. 26, 89:

    ut numerus non quaesitus, sed ipse secutus esse videatur,

    id. ib. 65, 219:

    comitas,

    Tac. A. 6, 50:

    asperitas,

    id. ib. 5, 3.—
    C.
    Subst.: quaesītum, i, n.
    1.
    A question ( poet.):

    accipe quaesiti causam,

    Ov. M. 4, 793; id. F. 1, 278; Hor. S. 2, 6, 82.—
    2.
    A question as a rhetorical figure, = pusma, Mart. Cap. 5, § 524.

    Lewis & Short latin dictionary > quaero

  • 3 acta fori

    ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

    axit = egerit,

    Paul. Diac. 3, 3;

    AGIER = agi,

    Cic. Off. 3, 15;

    agentum = agentium,

    Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).
    I.
    Lit.
    A.
    Of cattle and other animals, to lead, drive.
    a.
    Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

    jumenta agebat,

    Liv. 1, 48:

    capellas ago,

    Verg. E. 1, 13:

    Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

    Ov. F. 1, 323:

    caballum,

    Hor. Ep. 1, 18, 36.—
    b.
    With acc. of place, prep., sup., or inf.:

    agere bovem Romam,

    Curt. 1, 45:

    equum in hostem,

    id. 7, 4:

    Germani in amnem aguntur,

    Tac. H. 5, 21:

    acto ad vallum equo,

    id. A. 2, 13:

    pecora per calles,

    Curt. 7, 11:

    per devia rura capellas,

    Ov. M. 1, 676:

    pecus pastum,

    Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

    capellas potum age,

    Verg. E. 9, 23:

    pecus egit altos Visere montes,

    Hor. C. 1, 2, 7.—
    B.
    Of men, to drive, lead, conduct, impel.
    a.
    Absol.:

    agmen agens equitum,

    Verg. A. 7, 804.—
    b.
    With prep., abl., or inf.:

    vinctum ante se Thyum agebat,

    Nep. Dat. 3:

    agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

    Sil. 4, 720:

    (adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

    Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

    captivos prae se agentes,

    Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

    acti ante suum quisque praedonem catenati,

    Quint. 8, 3, 69:

    captivos sub curribus agere,

    Mart. 8, 26:

    agimur auguriis quaerere exilia,

    Verg. A. 3, 5;

    and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

    Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

    quo multitudo omnis consternata agebatur,

    Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

    raptim agmine acto,

    id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

    egit sol hiemem sub terras,

    Verg. G. 4, 51:

    poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

    lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

    also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

    where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

    unde agis te?

    id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

    quo hinc te agis?

    where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

    Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

    was moving along, Verg. A. 6, 337:

    Aeneas se matutinus agebat,

    id. ib. 8, 465:

    is enim se primus agebat,

    for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

    Et tu, unde agis?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

    Quo agis?

    id. Pers. 2, 2, 34:

    Huc age,

    Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—
    C.
    To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

    Et redigunt actos in sua rura boves,

    Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

    rapiunt feruntque,

    Verg. A. 2, 374:

    rapere et auferre,

    Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

    ut ferri agique res suas viderunt,

    id. 38, 15; so id. 3, 37;

    so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

    Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

    ne pulcram praedam agat,

    Plaut. Aul. 4, 2, 3:

    urbes, agros vastare, praedas agere,

    Sall. J. 20, 8; 32, 3:

    pecoris et mancipiorum praedas,

    id. ib. 44, 5;

    so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

    Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—
    D.
    To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).
    a.
    Of animals:

    apros,

    Verg. G. 3, 412:

    cervum,

    id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

    citos canes,

    Ov. H. 5, 20:

    feros tauros,

    Suet. Claud. 21.—
    b.
    Of men:

    ceteros ruerem, agerem,

    Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

    ita perterritos egerunt, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 12:

    Demoleos cursu palantis Troas agebat,

    Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

    aliquem in exsilium,

    Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

    22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

    id. 16, 2, 3.—
    E.
    Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

    quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

    lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

    egisse huc Alpheum vias,

    made its way, Verg. A. 3, 695:

    vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

    carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

    cloacam maximam sub terram agendam,

    to be carried under ground, Liv. 1, 56;

    so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

    pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

    accelerant acta pariter testudine Volsci,

    Verg. A. 9, 505 al.:

    fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

    Lucr. 4, 391:

    in litus passim naves egerunt,

    drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

    ratem in amnem,

    Ov. F. 1, 500:

    naves in advorsum amnem,

    Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

    agere currum,

    to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—
    F.
    To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

    scintillasque agere ac late differre favillam,

    to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

    spumas ore,

    Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

    piceum Flumen agit,

    Verg. A. 9, 814:

    qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

    when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

    agens animam spumat,

    Lucr. 3, 493:

    anhelans vaga vadit, animam agens,

    Cat. 63, 31:

    nam et agere animam et efflare dicimus,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

    id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

    eodem tempore et gestum et animam ageres,

    Cic. Rosc. Com. 8:

    Est tanti habere animam ut agam?

    Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

    Attale, ne quod agas desit, agas animam,

    Mart. 1, 80.—
    G.
    Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

    (salices) gemmas agunt,

    Varr. R. R. 1, 30:

    florem agere coeperit ficus,

    Col. R. R. 5, 10, 10:

    frondem agere,

    Plin. 18, 6, 8, § 45:

    se ad auras palmes agit,

    Verg. G. 2, 364:

    (platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

    Varr. R. R. 1, 37, 15:

    per glebas sensim radicibus actis,

    Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

    robora suas radices in profundum agunt,

    Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

    vera gloria radices agit,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    pluma in cutem radices egerat imas,

    Ov. M. 2, 582.
    II.
    Trop.
    A.
    Spec., to guide, govern:

    Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

    Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—
    B.
    In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

    si quis ad illa deus te agat,

    Hor. S. 2, 7, 24:

    una plaga ceteros ad certamen egit,

    Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

    totis mentibus acta,

    Sil. 10, 191:

    in furorem agere,

    Quint. 6, 1, 31:

    si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

    Tac. Agr. 41:

    provinciam avaritia in bellum egerat,

    id. A. 14, 32.—
    C.
    To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

    me amor fugat, agit,

    Plaut. Cist. 2, 1, 8:

    agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

    Cic. Verr. 1, 3:

    perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

    Nep. Att. 9, 1 Brem.:

    opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

    i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

    reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

    Verg. A. 7, 405:

    non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

    Hor. Ep. 1, 19, 25:

    acerba fata Romanos agunt,

    id. Epod 7, 17:

    diris agam vos,

    id. ib. 5, 89:

    quam deus ultor agebat,

    Ov. M. 14, 750:

    futurae mortis agor stimulis,

    Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—
    D.
    To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.
    1.
    In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.
    a.
    With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

    numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

    Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

    post satietatem nihil (est) agendum,

    Cels. 1, 2.—Hence,
    b.
    Without object:

    aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

    Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

    agendi tempora,

    Tac. H. 3, 40:

    industria in agendo, celeritas in conficiendo,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—
    c.
    In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

    Quid agis?

    What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

    vereor, quid agat,

    how he is, Cic. Att. 9, 17:

    ut sciatis, quid agam,

    Vulg. Ephes. 6, 21:

    prospere agit anima tua,

    fares well, ib. 3 Joan. 2:

    quid agitur?

    how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

    Quid intus agitur?

    is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—
    d.
    With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

    collum obstringe homini,

    Plaut. Curc. 5, 3, 29:

    nihil agis,

    you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

    nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

    Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

    usque tenebo,

    Hor. S. 1, 9, 15:

    [nihil agis,] nihil assequeris,

    Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

    ubi blanditiis agitur nihil,

    Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—
    e.
    In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

    hei mihi! quid faciam? quid agam?

    what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

    quid agam, habeo,

    id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

    sed ita quidam agebat,

    was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—
    2.
    To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

    At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

    Plaut. Poen. 4, 2, 92:

    Ut id agam, quod missus huc sum,

    id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

    observabo quam rem agat,

    what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

    Id quidem ago,

    That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

    res vera agitur,

    Juv. 4, 35:

    Jam tempus agires,

    Verg. A. 5, 638:

    utilis rebus agendis,

    Juv. 14, 72:

    grassator ferro agit rem,

    does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

    gladiis geritur res,

    Liv. 9, 41):

    nihil ego nunc de istac re ago,

    do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

    postquam id actumst,

    after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

    sed quid actumst?

    id. Ps. 2, 4, 20:

    nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

    Cic. Sull. 12:

    ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

    id. Off. 1, 29:

    agamus quod instat,

    Verg. E. 9, 66:

    renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

    Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

    suum negotium agere,

    to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

    ut vestrum negotium agatis,

    Vulg. 1 Thess. 4, 11:

    neque satis Bruto constabat, quid agerent,

    Caes. B. G. 3, 14:

    postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

    Sall. J. 30, 1:

    sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

    Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—
    3.
    To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

    nescio quid mens mea majus agit,

    Ov. H. 12, 212:

    hoc variis mens ipsa modis agit,

    Val. Fl. 3, 392:

    agere fratri proditionem,

    Tac. H. 2, 26:

    de intranda Britannia,

    id. Agr. 13.—
    4.
    With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

    rimas agere (sometimes ducere),

    to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

    vigilias agere,

    Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

    excubias alicui,

    Ov. F. 3, 245:

    excubias,

    Tac. H. 4, 58:

    pervigilium,

    Suet. Vit. 10:

    stationem agere,

    to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

    triumphum agere,

    to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

    libera arbitria agere,

    to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

    paenitentiam agere,

    to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

    silentia agere,

    to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

    pacem agere,

    Juv. 15, 163:

    crimen agere,

    to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

    laborem agere,

    id. Fin. 2, 32:

    cursus agere,

    Ov. Am. 3, 6, 95:

    delectum agere,

    to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

    experimenta agere,

    Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

    mensuram,

    id. 15, 3, 4, § 14:

    curam agere,

    to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

    curam ejus egit,

    Vulg. Luc. 10, 34:

    oblivia agere,

    to forget, Ov. M. 12, 540:

    nugas agere,

    to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

    officinas agere,

    to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

    diis gratias pro meritis agere,

    Plaut. Am. 1, 1, 26:

    Haud male agit gratias,

    id. Aul. 4, 4, 31:

    Magnas vero agere gratias Thais mihi?

    Ter. Eun. 3, 1, 1:

    Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

    id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

    nam relaturum me adfirmare non possum,

    id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

    majores etiam habemus,

    id. Marcell. 11, 33:

    Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

    id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

    referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

    gaudet et invito grates agit inde parenti,

    Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

    and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

    Plaut. Trin. 4, 1, 2:

    Dianae laudes gratesque agam,

    id. Mil. 2, 5, 2; so,

    diis immortalibus laudesque et grates egit,

    Liv. 26, 48:

    agi sibi gratias passus est,

    Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

    Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

    id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—
    5.
    Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

    tempus,

    Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

    aetatem in litteris,

    Cic. Leg. 2, 1, 3:

    senectutem,

    id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

    dies festos,

    id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

    otia secura,

    Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

    ruri agere vitam,

    Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

    vitam in terris,

    Verg. G. 2, 538:

    tranquillam vitam agere,

    Vulg. 1 Tim. 2, 2:

    Hunc (diem) agerem si,

    Verg. A. 5, 51:

    ver magnus agebat Orbis,

    id. G. 2, 338:

    aestiva agere,

    to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

    menses jam tibi esse actos vides,

    Plaut. Am. 1, 3, 2:

    mensis agitur hic septimus,

    Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

    melior pars acta (est) diei,

    Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

    acta est per lacrimas nox,

    Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

    tunc principium anni agebatur,

    Liv. 3, 6:

    actis quindecim annis in regno,

    Just. 41, 5, 9:

    Nona aetas agitur,

    Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

    quartum annum ago et octogesimum,

    am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

    Annum agens sextum decimum patrem amisit,

    Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

    civitas laeta agere,

    was joyful, Sall. J. 55, 2:

    tum Marius apud primos agebat,

    id. ib. 101, 6:

    in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

    id. ib. 89, 7:

    apud illos homines, qui tum agebant,

    Tac. A. 3, 19:

    Thracia discors agebat,

    id. ib. 3, 38:

    Juxta Hermunduros Naristi agunt,

    Tac. G. 42:

    ultra jugum plurimae gentes agunt,

    id. ib. 43:

    Gallos trans Padum agentes,

    id. H. 3, 34:

    quibus (annis) exul Rhodi agit,

    id. A. 1, 4:

    agere inter homines desinere,

    id. ib. 15, 74:

    Vitellius non in ore volgi agere,

    was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

    ante aciem agere,

    id. G. 7; and:

    in armis agere,

    id. A. 14, 55 = versari.—
    6.
    In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

    qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

    Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

    a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

    hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

    Hoc age,

    Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

    Hoc agite, of poetry,

    Juv. 7, 20:

    hoc agamus,

    Sen. Clem. 1, 12:

    haec agamus,

    Cic. Tusc. 1, 49:

    agere hoc possumus,

    Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

    hoccine agis an non? hoc agam,

    id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

    nunc istuc age,

    id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

    Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

    Cic. Lig. 4, 11:

    id et agunt et moliuntur,

    id. Mur. 38:

    (oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

    id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

    qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    Hoc agit, ut doleas,

    Juv. 5, 157:

    Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

    Hor. Ep. 1, 18, 88:

    Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

    have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

    Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

    id. ib. 4, 10:

    Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

    id. Rosc. Am. 47, 137:

    certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

    Nep. Them. 5, 1:

    ego id semper egi, ne bellis interessem,

    Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

    usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

    Cic. Rosc. Am. 22:

    atqui vides, quam alias res agamus,

    id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

    aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

    id. Clu. 64.—
    7.
    In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

    qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

    Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

    aliena bella mercedibus agere,

    Mel. 1, 16:

    Bellaque non puero tractat agenda puer,

    Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

    Martem for bellum,

    Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

    levibus proeliis cum Gallis actis,

    Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

    forum agere,

    to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

    conventus agere,

    to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

    used of the governors of provinces: judicium agere,

    Plin. 9, 35, 58, § 120:

    vivorum coetus agere,

    to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

    censum agere,

    Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

    recensum agere,

    id. Caes. 41:

    potestatem agere,

    Flor. 1, 7, 2:

    honorem agere,

    Liv. 8, 26:

    regnum,

    Flor. 1, 6, 2:

    rem publicam,

    Dig. 4, 6, 35, § 8:

    consulatum,

    Quint. 12, 1, 16:

    praefecturam,

    Suet. Tib. 6:

    centurionatum,

    Tac. A. 1, 44:

    senatum,

    Suet. Caes. 88:

    fiscum agere,

    to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

    publicum agere,

    to collect the taxes, id. Vesp. 1:

    inquisitionem agere,

    Plin. 29, 1, 8, § 18:

    curam alicujus rei agere,

    to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

    rei publicae curationem agens,

    Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —
    8.
    Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

    velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

    Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

    de condicionibus pacis,

    Liv. 8, 37:

    de summa re publica,

    Suet. Caes. 28:

    cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

    id. Aug. 94:

    de poena alicujus,

    Liv. 5, 36:

    de agro plebis,

    id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

    cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

    Gell. 13, 15, 10:

    agere cum populo de re publica,

    Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

    neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

    Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

    hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

    Cic. Imp. Pomp. 1:

    Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

    id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.
    a.
    Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

    ubi est ipsus (vini lepos)?

    I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

    Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

    thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

    algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

    Juv. 4, 49:

    haec inter se dubiis de rebus agebant,

    thus treated together, Verg. A. 11, 445:

    de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

    Cic. Fam. 13, 75:

    egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

    id. ib. 5, 2:

    misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

    id. ib. 5, 2:

    Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

    Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

    Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

    Nep. Alc. 8, 2:

    si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

    Tac. A. 15, 14:

    ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

    Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

    Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

    Suet. Tib. 54.—
    b.
    With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

    facile est bene agere cum eis, etc.,

    Cic. Phil. 14, 11:

    bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

    Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

    praeclare cum aliquo agere,

    Cic. Sest. 23:

    Male agis mecum,

    Plaut. As. 1, 3, 21:

    qui cum creditoribus suis male agat,

    Cic. Quinct. 84; and:

    tu contra me male agis,

    Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

    intelleget secum actum esse pessime,

    Cic. Verr. 2, 3, 50:

    praeclare mecum actum puto,

    id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

    vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

    id. Off. 1, 15:

    bene agitur pro noxia,

    Plaut. Mil. 5, 23.—
    9.
    Of transactions before a court or tribunal.
    a.
    Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

    ex jure civili et praetorio agere,

    Cic. Caecin. 12:

    tamquam ex syngrapha agere cum populo,

    to litigate, id. Mur. 17:

    ex sponso egit,

    id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

    agere lege in hereditatem,

    Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

    cum illo se lege agere dicebat,

    Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

    non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

    id. Q. Fr. 1, 4:

    causa quam vi agere malle,

    Tac. A. 13, 37:

    tabellis obsignatis agis mecum,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

    with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

    Castrensis jurisdictio plura manu agens,

    settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

    ubi manu agitur,

    when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—
    b.
    Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

    causam apud centumviros egit,

    Cic. Caecin. 24:

    Caesar cum ageret apud censores,

    Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

    egi causam adversus magistratus,

    Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

    orator agere dicitur causam,

    Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

    agit causas liberales,

    Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

    cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

    Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

    tua res agitur,

    is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

    and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

    Cic. Fam. 5, 10:

    Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

    Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

    tam solute agere, tam leniter,

    id. Brut. 80:

    tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

    id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

    Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

    of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

    causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

    to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

    Samnitium bella, quae agimus,

    are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,
    c.
    Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:

    reus agitur,

    id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:

    agere furti,

    to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:

    adulterii cum aliquo,

    Quint. 4, 4, 8:

    injuriarum,

    id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—
    d.
    Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:

    non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 67:

    non capitis ei res agitur, sed pecuniae,

    the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:

    aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,

    Cic. Verr. 2, 4, 51:

    si magna res, magna hereditas agetur,

    id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,
    (α).
    Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:

    at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,

    Plaut. Stich. 1, 2, 72:

    quasi istic mea res minor agatur quam tua,

    Ter. Heaut. 2, 3, 113:

    agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 6:

    in quibus eorum aut caput agatur aut fama,

    id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:

    non libertas solum agebatur,

    Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:

    nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):

    agitur pars tertia mundi,

    is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—
    (β).
    Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;

    perii,

    this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:

    actum hodie est de me,

    Plaut. Ps. 1, 1, 63:

    jam de Servio actum,

    Liv. 1, 47:

    actum est de collo meo,

    Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;

    ilicet me infelicem,

    Plaut. Cist. 4, 2, 17:

    si animus hominem pepulit, actumst,

    id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:

    actumst, ilicet, peristi,

    Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;

    actumst,

    id. Heaut. 3, 3, 3.—
    (γ).
    Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:

    rem actam agis,

    Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,

    actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,

    Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:

    acta agimus,

    id. Am. 22.—
    10. a.
    Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:

    quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,

    id. ib. 3, 56, 214:

    agere fortius et audentius volo,

    Tac. Or. 18; 39.—
    b.
    Of an actor, to represent, play, act:

    Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,

    Plaut. Am. prol. 88; so,

    fabulam,

    Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:

    dum haec agitur fabula,

    Plaut. Men. prol. 72 al.:

    partis,

    to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:

    Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,

    Cic. Rosc. Com. 7:

    gestum agere in scaena,

    id. de Or. 2, 57:

    dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,

    Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:

    egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,

    id. Fam. 2, 9:

    amicum imperatoris,

    Tac. H. 1, 30:

    exulem,

    id. A. 1, 4:

    socium magis imperii quam ministrum,

    id. H. 2, 83:

    senatorem,

    Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:

    utrinque prora frontem agit,

    serves as a bow, Tac. G. 44.—
    11.
    Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:

    tanta mobilitate sese Numidae agunt,

    Sall. J. 56, 5:

    quanto ferocius ante se egerint,

    Tac. H. 3, 2 Halm:

    qui se pro equitibus Romanis agerent,

    Suet. Claud. 25:

    non principem se, sed ministrum egit,

    id. ib. 29:

    neglegenter se et avare agere,

    Eutr. 6, 9:

    prudenter se agebat,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5:

    sapienter se agebat,

    ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:

    seditiose,

    Tac. Agr. 7:

    facile justeque,

    id. ib. 9:

    superbe,

    id. H. 2, 27:

    ex aequo,

    id. ib. 4, 64:

    anxius et intentus agebat,

    id. Agr. 5.—
    12.
    Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.
    a.
    In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).
    (α).
    In the sing.:

    age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,

    come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:

    age, perge, quaeso,

    id. Cist. 2, 3, 12:

    age, da veniam filio,

    Ter. Ad. 5, 8, 14:

    age, age, nunc experiamur,

    id. ib. 5, 4, 23:

    age sis tu... delude,

    Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:

    quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,

    Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:

    Agedum vicissim dic,

    Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:

    agedum humanis concede,

    Lucr. 3, 962:

    age modo hodie sero,

    Ter. Heaut. 2, 3, 103:

    age nuncjam,

    id. And. 5, 2, 25:

    En age, quid cessas,

    Tib. 2, 2, 10:

    Quare age,

    Verg. A. 7, 429:

    Verum age,

    id. ib. 12, 832:

    Quin age,

    id. G. 4, 329:

    en, age, Rumpe moras,

    id. ib. 3, 43:

    eia age,

    id. A. 4, 569.—
    (β).
    In the plur.:

    agite, pugni,

    up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:

    agite bibite,

    id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:

    agite in modum dicite,

    Cat. 61, 38:

    Quare agite... conjungite,

    id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:

    vos agite... volvite,

    Val. Fl. 3, 311:

    agite nunc, divites, plorate,

    Vulg. Jac. 5, 1:

    agitedum,

    Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):

    age igitur, intro abite,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54:

    En agedum convertite,

    Prop. 1, 1, 21:

    mittite, agedum, legatos,

    Liv. 38, 47:

    Ite age,

    Stat. Th. 10, 33:

    Huc age adeste,

    Sil. 11, 169.—
    b.
    In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:

    nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,

    id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;

    4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:

    age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,

    Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—
    c.
    As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;

    dabo,

    Ter. Phorm. 4, 3, 57:

    Age, veniam,

    id. And. 4, 2, 30:

    age, sit ita factum,

    Cic. Mil. 19:

    age sane,

    Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.
    Position.
    —Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,
    I.
    Sometimes follows such verb; as,
    a.
    In dactylic metre:

    Cede agedum,

    Prop. 5, 9, 54:

    Dic age,

    Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:

    Esto age,

    Pers. 2, 42:

    Fare age,

    Verg. A. 3, 362:

    Finge age,

    Ov. H. 7, 65:

    Redde age,

    Hor. S. 2, 8, 80:

    Surge age,

    Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:

    Vade age,

    Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,

    agite: Ite agite,

    Prop. 4, 3, 7.—
    b.
    In other metres (very rarely):

    appropera age,

    Plaut. Cas. 2, 2, 38:

    dic age,

    Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;

    3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,

    Liv. 38, 47:

    procedat agedum ad pugnam,

    id. 7, 9.—
    II.
    It is often separated from such verb:

    age me huc adspice,

    Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:

    Age... instiga,

    Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:

    Quare agite... conjungite,

    Cat. 64, 372:

    Huc age... veni,

    Tib. 2, 5, 2:

    Ergo age cervici imponere nostrae,

    Verg. A. 2, 707:

    en age segnis Rumpe moras,

    id. G. 3, 42:

    age te procellae Crede,

    Hor. C. 3, 27, 62:

    Age jam... condisce,

    id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,
    1.
    ăgens, entis, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):

    utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,

    Cic. de Or. 2, 87, 358:

    acre orator, incensus et agens,

    id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.
    2.
    Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—
    B.
    Subst.: ăgentes, ium.
    a.
    Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—
    b.
    For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—
    2.
    actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,
    A.
    actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:

    actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,

    Cic. Phil. 1, 7:

    acta Caesaris servanda censeo,

    id. ib. 1, 7:

    acta tui praeclari tribunatus,

    id. Dom. 31.—
    B.
    acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;

    but Augustus again prohibited it,

    Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;

    also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,

    the city journal, Tac. A. 13, 31:

    acta populi,

    Suet. Caes. 20:

    acta publica,

    Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:

    urbana,

    id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.
    1.
    With the time added:

    acta eorum temporum,

    Plin. 7, 13, 11, § 60:

    illius temporis,

    Ascon. Mil. 44, 16:

    ejus anni,

    Plin. 2, 56, 57, § 147.—
    2.
    Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—
    C.
    acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—
    D.
    acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,
    a.
    Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—
    b.
    Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—
    E.

    Lewis & Short latin dictionary > acta fori

  • 4 acta militaria

    ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

    axit = egerit,

    Paul. Diac. 3, 3;

    AGIER = agi,

    Cic. Off. 3, 15;

    agentum = agentium,

    Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).
    I.
    Lit.
    A.
    Of cattle and other animals, to lead, drive.
    a.
    Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

    jumenta agebat,

    Liv. 1, 48:

    capellas ago,

    Verg. E. 1, 13:

    Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

    Ov. F. 1, 323:

    caballum,

    Hor. Ep. 1, 18, 36.—
    b.
    With acc. of place, prep., sup., or inf.:

    agere bovem Romam,

    Curt. 1, 45:

    equum in hostem,

    id. 7, 4:

    Germani in amnem aguntur,

    Tac. H. 5, 21:

    acto ad vallum equo,

    id. A. 2, 13:

    pecora per calles,

    Curt. 7, 11:

    per devia rura capellas,

    Ov. M. 1, 676:

    pecus pastum,

    Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

    capellas potum age,

    Verg. E. 9, 23:

    pecus egit altos Visere montes,

    Hor. C. 1, 2, 7.—
    B.
    Of men, to drive, lead, conduct, impel.
    a.
    Absol.:

    agmen agens equitum,

    Verg. A. 7, 804.—
    b.
    With prep., abl., or inf.:

    vinctum ante se Thyum agebat,

    Nep. Dat. 3:

    agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

    Sil. 4, 720:

    (adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

    Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

    captivos prae se agentes,

    Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

    acti ante suum quisque praedonem catenati,

    Quint. 8, 3, 69:

    captivos sub curribus agere,

    Mart. 8, 26:

    agimur auguriis quaerere exilia,

    Verg. A. 3, 5;

    and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

    Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

    quo multitudo omnis consternata agebatur,

    Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

    raptim agmine acto,

    id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

    egit sol hiemem sub terras,

    Verg. G. 4, 51:

    poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

    lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

    also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

    where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

    unde agis te?

    id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

    quo hinc te agis?

    where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

    Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

    was moving along, Verg. A. 6, 337:

    Aeneas se matutinus agebat,

    id. ib. 8, 465:

    is enim se primus agebat,

    for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

    Et tu, unde agis?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

    Quo agis?

    id. Pers. 2, 2, 34:

    Huc age,

    Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—
    C.
    To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

    Et redigunt actos in sua rura boves,

    Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

    rapiunt feruntque,

    Verg. A. 2, 374:

    rapere et auferre,

    Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

    ut ferri agique res suas viderunt,

    id. 38, 15; so id. 3, 37;

    so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

    Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

    ne pulcram praedam agat,

    Plaut. Aul. 4, 2, 3:

    urbes, agros vastare, praedas agere,

    Sall. J. 20, 8; 32, 3:

    pecoris et mancipiorum praedas,

    id. ib. 44, 5;

    so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

    Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—
    D.
    To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).
    a.
    Of animals:

    apros,

    Verg. G. 3, 412:

    cervum,

    id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

    citos canes,

    Ov. H. 5, 20:

    feros tauros,

    Suet. Claud. 21.—
    b.
    Of men:

    ceteros ruerem, agerem,

    Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

    ita perterritos egerunt, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 12:

    Demoleos cursu palantis Troas agebat,

    Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

    aliquem in exsilium,

    Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

    22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

    id. 16, 2, 3.—
    E.
    Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

    quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

    lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

    egisse huc Alpheum vias,

    made its way, Verg. A. 3, 695:

    vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

    carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

    cloacam maximam sub terram agendam,

    to be carried under ground, Liv. 1, 56;

    so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

    pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

    accelerant acta pariter testudine Volsci,

    Verg. A. 9, 505 al.:

    fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

    Lucr. 4, 391:

    in litus passim naves egerunt,

    drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

    ratem in amnem,

    Ov. F. 1, 500:

    naves in advorsum amnem,

    Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

    agere currum,

    to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—
    F.
    To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

    scintillasque agere ac late differre favillam,

    to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

    spumas ore,

    Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

    piceum Flumen agit,

    Verg. A. 9, 814:

    qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

    when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

    agens animam spumat,

    Lucr. 3, 493:

    anhelans vaga vadit, animam agens,

    Cat. 63, 31:

    nam et agere animam et efflare dicimus,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

    id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

    eodem tempore et gestum et animam ageres,

    Cic. Rosc. Com. 8:

    Est tanti habere animam ut agam?

    Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

    Attale, ne quod agas desit, agas animam,

    Mart. 1, 80.—
    G.
    Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

    (salices) gemmas agunt,

    Varr. R. R. 1, 30:

    florem agere coeperit ficus,

    Col. R. R. 5, 10, 10:

    frondem agere,

    Plin. 18, 6, 8, § 45:

    se ad auras palmes agit,

    Verg. G. 2, 364:

    (platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

    Varr. R. R. 1, 37, 15:

    per glebas sensim radicibus actis,

    Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

    robora suas radices in profundum agunt,

    Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

    vera gloria radices agit,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    pluma in cutem radices egerat imas,

    Ov. M. 2, 582.
    II.
    Trop.
    A.
    Spec., to guide, govern:

    Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

    Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—
    B.
    In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

    si quis ad illa deus te agat,

    Hor. S. 2, 7, 24:

    una plaga ceteros ad certamen egit,

    Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

    totis mentibus acta,

    Sil. 10, 191:

    in furorem agere,

    Quint. 6, 1, 31:

    si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

    Tac. Agr. 41:

    provinciam avaritia in bellum egerat,

    id. A. 14, 32.—
    C.
    To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

    me amor fugat, agit,

    Plaut. Cist. 2, 1, 8:

    agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

    Cic. Verr. 1, 3:

    perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

    Nep. Att. 9, 1 Brem.:

    opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

    i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

    reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

    Verg. A. 7, 405:

    non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

    Hor. Ep. 1, 19, 25:

    acerba fata Romanos agunt,

    id. Epod 7, 17:

    diris agam vos,

    id. ib. 5, 89:

    quam deus ultor agebat,

    Ov. M. 14, 750:

    futurae mortis agor stimulis,

    Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—
    D.
    To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.
    1.
    In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.
    a.
    With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

    numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

    Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

    post satietatem nihil (est) agendum,

    Cels. 1, 2.—Hence,
    b.
    Without object:

    aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

    Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

    agendi tempora,

    Tac. H. 3, 40:

    industria in agendo, celeritas in conficiendo,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—
    c.
    In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

    Quid agis?

    What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

    vereor, quid agat,

    how he is, Cic. Att. 9, 17:

    ut sciatis, quid agam,

    Vulg. Ephes. 6, 21:

    prospere agit anima tua,

    fares well, ib. 3 Joan. 2:

    quid agitur?

    how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

    Quid intus agitur?

    is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—
    d.
    With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

    collum obstringe homini,

    Plaut. Curc. 5, 3, 29:

    nihil agis,

    you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

    nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

    Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

    usque tenebo,

    Hor. S. 1, 9, 15:

    [nihil agis,] nihil assequeris,

    Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

    ubi blanditiis agitur nihil,

    Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—
    e.
    In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

    hei mihi! quid faciam? quid agam?

    what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

    quid agam, habeo,

    id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

    sed ita quidam agebat,

    was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—
    2.
    To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

    At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

    Plaut. Poen. 4, 2, 92:

    Ut id agam, quod missus huc sum,

    id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

    observabo quam rem agat,

    what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

    Id quidem ago,

    That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

    res vera agitur,

    Juv. 4, 35:

    Jam tempus agires,

    Verg. A. 5, 638:

    utilis rebus agendis,

    Juv. 14, 72:

    grassator ferro agit rem,

    does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

    gladiis geritur res,

    Liv. 9, 41):

    nihil ego nunc de istac re ago,

    do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

    postquam id actumst,

    after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

    sed quid actumst?

    id. Ps. 2, 4, 20:

    nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

    Cic. Sull. 12:

    ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

    id. Off. 1, 29:

    agamus quod instat,

    Verg. E. 9, 66:

    renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

    Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

    suum negotium agere,

    to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

    ut vestrum negotium agatis,

    Vulg. 1 Thess. 4, 11:

    neque satis Bruto constabat, quid agerent,

    Caes. B. G. 3, 14:

    postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

    Sall. J. 30, 1:

    sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

    Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—
    3.
    To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

    nescio quid mens mea majus agit,

    Ov. H. 12, 212:

    hoc variis mens ipsa modis agit,

    Val. Fl. 3, 392:

    agere fratri proditionem,

    Tac. H. 2, 26:

    de intranda Britannia,

    id. Agr. 13.—
    4.
    With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

    rimas agere (sometimes ducere),

    to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

    vigilias agere,

    Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

    excubias alicui,

    Ov. F. 3, 245:

    excubias,

    Tac. H. 4, 58:

    pervigilium,

    Suet. Vit. 10:

    stationem agere,

    to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

    triumphum agere,

    to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

    libera arbitria agere,

    to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

    paenitentiam agere,

    to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

    silentia agere,

    to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

    pacem agere,

    Juv. 15, 163:

    crimen agere,

    to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

    laborem agere,

    id. Fin. 2, 32:

    cursus agere,

    Ov. Am. 3, 6, 95:

    delectum agere,

    to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

    experimenta agere,

    Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

    mensuram,

    id. 15, 3, 4, § 14:

    curam agere,

    to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

    curam ejus egit,

    Vulg. Luc. 10, 34:

    oblivia agere,

    to forget, Ov. M. 12, 540:

    nugas agere,

    to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

    officinas agere,

    to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

    diis gratias pro meritis agere,

    Plaut. Am. 1, 1, 26:

    Haud male agit gratias,

    id. Aul. 4, 4, 31:

    Magnas vero agere gratias Thais mihi?

    Ter. Eun. 3, 1, 1:

    Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

    id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

    nam relaturum me adfirmare non possum,

    id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

    majores etiam habemus,

    id. Marcell. 11, 33:

    Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

    id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

    referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

    gaudet et invito grates agit inde parenti,

    Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

    and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

    Plaut. Trin. 4, 1, 2:

    Dianae laudes gratesque agam,

    id. Mil. 2, 5, 2; so,

    diis immortalibus laudesque et grates egit,

    Liv. 26, 48:

    agi sibi gratias passus est,

    Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

    Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

    id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—
    5.
    Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

    tempus,

    Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

    aetatem in litteris,

    Cic. Leg. 2, 1, 3:

    senectutem,

    id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

    dies festos,

    id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

    otia secura,

    Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

    ruri agere vitam,

    Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

    vitam in terris,

    Verg. G. 2, 538:

    tranquillam vitam agere,

    Vulg. 1 Tim. 2, 2:

    Hunc (diem) agerem si,

    Verg. A. 5, 51:

    ver magnus agebat Orbis,

    id. G. 2, 338:

    aestiva agere,

    to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

    menses jam tibi esse actos vides,

    Plaut. Am. 1, 3, 2:

    mensis agitur hic septimus,

    Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

    melior pars acta (est) diei,

    Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

    acta est per lacrimas nox,

    Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

    tunc principium anni agebatur,

    Liv. 3, 6:

    actis quindecim annis in regno,

    Just. 41, 5, 9:

    Nona aetas agitur,

    Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

    quartum annum ago et octogesimum,

    am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

    Annum agens sextum decimum patrem amisit,

    Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

    civitas laeta agere,

    was joyful, Sall. J. 55, 2:

    tum Marius apud primos agebat,

    id. ib. 101, 6:

    in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

    id. ib. 89, 7:

    apud illos homines, qui tum agebant,

    Tac. A. 3, 19:

    Thracia discors agebat,

    id. ib. 3, 38:

    Juxta Hermunduros Naristi agunt,

    Tac. G. 42:

    ultra jugum plurimae gentes agunt,

    id. ib. 43:

    Gallos trans Padum agentes,

    id. H. 3, 34:

    quibus (annis) exul Rhodi agit,

    id. A. 1, 4:

    agere inter homines desinere,

    id. ib. 15, 74:

    Vitellius non in ore volgi agere,

    was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

    ante aciem agere,

    id. G. 7; and:

    in armis agere,

    id. A. 14, 55 = versari.—
    6.
    In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

    qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

    Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

    a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

    hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

    Hoc age,

    Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

    Hoc agite, of poetry,

    Juv. 7, 20:

    hoc agamus,

    Sen. Clem. 1, 12:

    haec agamus,

    Cic. Tusc. 1, 49:

    agere hoc possumus,

    Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

    hoccine agis an non? hoc agam,

    id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

    nunc istuc age,

    id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

    Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

    Cic. Lig. 4, 11:

    id et agunt et moliuntur,

    id. Mur. 38:

    (oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

    id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

    qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    Hoc agit, ut doleas,

    Juv. 5, 157:

    Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

    Hor. Ep. 1, 18, 88:

    Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

    have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

    Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

    id. ib. 4, 10:

    Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

    id. Rosc. Am. 47, 137:

    certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

    Nep. Them. 5, 1:

    ego id semper egi, ne bellis interessem,

    Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

    usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

    Cic. Rosc. Am. 22:

    atqui vides, quam alias res agamus,

    id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

    aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

    id. Clu. 64.—
    7.
    In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

    qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

    Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

    aliena bella mercedibus agere,

    Mel. 1, 16:

    Bellaque non puero tractat agenda puer,

    Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

    Martem for bellum,

    Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

    levibus proeliis cum Gallis actis,

    Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

    forum agere,

    to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

    conventus agere,

    to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

    used of the governors of provinces: judicium agere,

    Plin. 9, 35, 58, § 120:

    vivorum coetus agere,

    to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

    censum agere,

    Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

    recensum agere,

    id. Caes. 41:

    potestatem agere,

    Flor. 1, 7, 2:

    honorem agere,

    Liv. 8, 26:

    regnum,

    Flor. 1, 6, 2:

    rem publicam,

    Dig. 4, 6, 35, § 8:

    consulatum,

    Quint. 12, 1, 16:

    praefecturam,

    Suet. Tib. 6:

    centurionatum,

    Tac. A. 1, 44:

    senatum,

    Suet. Caes. 88:

    fiscum agere,

    to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

    publicum agere,

    to collect the taxes, id. Vesp. 1:

    inquisitionem agere,

    Plin. 29, 1, 8, § 18:

    curam alicujus rei agere,

    to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

    rei publicae curationem agens,

    Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —
    8.
    Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

    velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

    Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

    de condicionibus pacis,

    Liv. 8, 37:

    de summa re publica,

    Suet. Caes. 28:

    cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

    id. Aug. 94:

    de poena alicujus,

    Liv. 5, 36:

    de agro plebis,

    id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

    cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

    Gell. 13, 15, 10:

    agere cum populo de re publica,

    Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

    neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

    Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

    hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

    Cic. Imp. Pomp. 1:

    Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

    id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.
    a.
    Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

    ubi est ipsus (vini lepos)?

    I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

    Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

    thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

    algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

    Juv. 4, 49:

    haec inter se dubiis de rebus agebant,

    thus treated together, Verg. A. 11, 445:

    de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

    Cic. Fam. 13, 75:

    egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

    id. ib. 5, 2:

    misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

    id. ib. 5, 2:

    Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

    Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

    Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

    Nep. Alc. 8, 2:

    si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

    Tac. A. 15, 14:

    ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

    Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

    Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

    Suet. Tib. 54.—
    b.
    With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

    facile est bene agere cum eis, etc.,

    Cic. Phil. 14, 11:

    bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

    Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

    praeclare cum aliquo agere,

    Cic. Sest. 23:

    Male agis mecum,

    Plaut. As. 1, 3, 21:

    qui cum creditoribus suis male agat,

    Cic. Quinct. 84; and:

    tu contra me male agis,

    Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

    intelleget secum actum esse pessime,

    Cic. Verr. 2, 3, 50:

    praeclare mecum actum puto,

    id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

    vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

    id. Off. 1, 15:

    bene agitur pro noxia,

    Plaut. Mil. 5, 23.—
    9.
    Of transactions before a court or tribunal.
    a.
    Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

    ex jure civili et praetorio agere,

    Cic. Caecin. 12:

    tamquam ex syngrapha agere cum populo,

    to litigate, id. Mur. 17:

    ex sponso egit,

    id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

    agere lege in hereditatem,

    Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

    cum illo se lege agere dicebat,

    Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

    non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

    id. Q. Fr. 1, 4:

    causa quam vi agere malle,

    Tac. A. 13, 37:

    tabellis obsignatis agis mecum,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

    with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

    Castrensis jurisdictio plura manu agens,

    settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

    ubi manu agitur,

    when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—
    b.
    Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

    causam apud centumviros egit,

    Cic. Caecin. 24:

    Caesar cum ageret apud censores,

    Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

    egi causam adversus magistratus,

    Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

    orator agere dicitur causam,

    Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

    agit causas liberales,

    Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

    cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

    Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

    tua res agitur,

    is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

    and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

    Cic. Fam. 5, 10:

    Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

    Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

    tam solute agere, tam leniter,

    id. Brut. 80:

    tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

    id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

    Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

    of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

    causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

    to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

    Samnitium bella, quae agimus,

    are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,
    c.
    Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:

    reus agitur,

    id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:

    agere furti,

    to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:

    adulterii cum aliquo,

    Quint. 4, 4, 8:

    injuriarum,

    id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—
    d.
    Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:

    non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 67:

    non capitis ei res agitur, sed pecuniae,

    the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:

    aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,

    Cic. Verr. 2, 4, 51:

    si magna res, magna hereditas agetur,

    id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,
    (α).
    Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:

    at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,

    Plaut. Stich. 1, 2, 72:

    quasi istic mea res minor agatur quam tua,

    Ter. Heaut. 2, 3, 113:

    agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 6:

    in quibus eorum aut caput agatur aut fama,

    id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:

    non libertas solum agebatur,

    Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:

    nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):

    agitur pars tertia mundi,

    is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—
    (β).
    Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;

    perii,

    this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:

    actum hodie est de me,

    Plaut. Ps. 1, 1, 63:

    jam de Servio actum,

    Liv. 1, 47:

    actum est de collo meo,

    Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;

    ilicet me infelicem,

    Plaut. Cist. 4, 2, 17:

    si animus hominem pepulit, actumst,

    id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:

    actumst, ilicet, peristi,

    Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;

    actumst,

    id. Heaut. 3, 3, 3.—
    (γ).
    Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:

    rem actam agis,

    Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,

    actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,

    Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:

    acta agimus,

    id. Am. 22.—
    10. a.
    Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:

    quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,

    id. ib. 3, 56, 214:

    agere fortius et audentius volo,

    Tac. Or. 18; 39.—
    b.
    Of an actor, to represent, play, act:

    Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,

    Plaut. Am. prol. 88; so,

    fabulam,

    Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:

    dum haec agitur fabula,

    Plaut. Men. prol. 72 al.:

    partis,

    to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:

    Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,

    Cic. Rosc. Com. 7:

    gestum agere in scaena,

    id. de Or. 2, 57:

    dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,

    Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:

    egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,

    id. Fam. 2, 9:

    amicum imperatoris,

    Tac. H. 1, 30:

    exulem,

    id. A. 1, 4:

    socium magis imperii quam ministrum,

    id. H. 2, 83:

    senatorem,

    Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:

    utrinque prora frontem agit,

    serves as a bow, Tac. G. 44.—
    11.
    Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:

    tanta mobilitate sese Numidae agunt,

    Sall. J. 56, 5:

    quanto ferocius ante se egerint,

    Tac. H. 3, 2 Halm:

    qui se pro equitibus Romanis agerent,

    Suet. Claud. 25:

    non principem se, sed ministrum egit,

    id. ib. 29:

    neglegenter se et avare agere,

    Eutr. 6, 9:

    prudenter se agebat,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5:

    sapienter se agebat,

    ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:

    seditiose,

    Tac. Agr. 7:

    facile justeque,

    id. ib. 9:

    superbe,

    id. H. 2, 27:

    ex aequo,

    id. ib. 4, 64:

    anxius et intentus agebat,

    id. Agr. 5.—
    12.
    Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.
    a.
    In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).
    (α).
    In the sing.:

    age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,

    come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:

    age, perge, quaeso,

    id. Cist. 2, 3, 12:

    age, da veniam filio,

    Ter. Ad. 5, 8, 14:

    age, age, nunc experiamur,

    id. ib. 5, 4, 23:

    age sis tu... delude,

    Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:

    quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,

    Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:

    Agedum vicissim dic,

    Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:

    agedum humanis concede,

    Lucr. 3, 962:

    age modo hodie sero,

    Ter. Heaut. 2, 3, 103:

    age nuncjam,

    id. And. 5, 2, 25:

    En age, quid cessas,

    Tib. 2, 2, 10:

    Quare age,

    Verg. A. 7, 429:

    Verum age,

    id. ib. 12, 832:

    Quin age,

    id. G. 4, 329:

    en, age, Rumpe moras,

    id. ib. 3, 43:

    eia age,

    id. A. 4, 569.—
    (β).
    In the plur.:

    agite, pugni,

    up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:

    agite bibite,

    id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:

    agite in modum dicite,

    Cat. 61, 38:

    Quare agite... conjungite,

    id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:

    vos agite... volvite,

    Val. Fl. 3, 311:

    agite nunc, divites, plorate,

    Vulg. Jac. 5, 1:

    agitedum,

    Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):

    age igitur, intro abite,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54:

    En agedum convertite,

    Prop. 1, 1, 21:

    mittite, agedum, legatos,

    Liv. 38, 47:

    Ite age,

    Stat. Th. 10, 33:

    Huc age adeste,

    Sil. 11, 169.—
    b.
    In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:

    nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,

    id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;

    4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:

    age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,

    Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—
    c.
    As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;

    dabo,

    Ter. Phorm. 4, 3, 57:

    Age, veniam,

    id. And. 4, 2, 30:

    age, sit ita factum,

    Cic. Mil. 19:

    age sane,

    Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.
    Position.
    —Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,
    I.
    Sometimes follows such verb; as,
    a.
    In dactylic metre:

    Cede agedum,

    Prop. 5, 9, 54:

    Dic age,

    Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:

    Esto age,

    Pers. 2, 42:

    Fare age,

    Verg. A. 3, 362:

    Finge age,

    Ov. H. 7, 65:

    Redde age,

    Hor. S. 2, 8, 80:

    Surge age,

    Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:

    Vade age,

    Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,

    agite: Ite agite,

    Prop. 4, 3, 7.—
    b.
    In other metres (very rarely):

    appropera age,

    Plaut. Cas. 2, 2, 38:

    dic age,

    Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;

    3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,

    Liv. 38, 47:

    procedat agedum ad pugnam,

    id. 7, 9.—
    II.
    It is often separated from such verb:

    age me huc adspice,

    Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:

    Age... instiga,

    Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:

    Quare agite... conjungite,

    Cat. 64, 372:

    Huc age... veni,

    Tib. 2, 5, 2:

    Ergo age cervici imponere nostrae,

    Verg. A. 2, 707:

    en age segnis Rumpe moras,

    id. G. 3, 42:

    age te procellae Crede,

    Hor. C. 3, 27, 62:

    Age jam... condisce,

    id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,
    1.
    ăgens, entis, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):

    utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,

    Cic. de Or. 2, 87, 358:

    acre orator, incensus et agens,

    id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.
    2.
    Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—
    B.
    Subst.: ăgentes, ium.
    a.
    Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—
    b.
    For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—
    2.
    actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,
    A.
    actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:

    actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,

    Cic. Phil. 1, 7:

    acta Caesaris servanda censeo,

    id. ib. 1, 7:

    acta tui praeclari tribunatus,

    id. Dom. 31.—
    B.
    acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;

    but Augustus again prohibited it,

    Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;

    also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,

    the city journal, Tac. A. 13, 31:

    acta populi,

    Suet. Caes. 20:

    acta publica,

    Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:

    urbana,

    id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.
    1.
    With the time added:

    acta eorum temporum,

    Plin. 7, 13, 11, § 60:

    illius temporis,

    Ascon. Mil. 44, 16:

    ejus anni,

    Plin. 2, 56, 57, § 147.—
    2.
    Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—
    C.
    acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—
    D.
    acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,
    a.
    Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—
    b.
    Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—
    E.

    Lewis & Short latin dictionary > acta militaria

  • 5 acta publica

    ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

    axit = egerit,

    Paul. Diac. 3, 3;

    AGIER = agi,

    Cic. Off. 3, 15;

    agentum = agentium,

    Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).
    I.
    Lit.
    A.
    Of cattle and other animals, to lead, drive.
    a.
    Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

    jumenta agebat,

    Liv. 1, 48:

    capellas ago,

    Verg. E. 1, 13:

    Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

    Ov. F. 1, 323:

    caballum,

    Hor. Ep. 1, 18, 36.—
    b.
    With acc. of place, prep., sup., or inf.:

    agere bovem Romam,

    Curt. 1, 45:

    equum in hostem,

    id. 7, 4:

    Germani in amnem aguntur,

    Tac. H. 5, 21:

    acto ad vallum equo,

    id. A. 2, 13:

    pecora per calles,

    Curt. 7, 11:

    per devia rura capellas,

    Ov. M. 1, 676:

    pecus pastum,

    Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

    capellas potum age,

    Verg. E. 9, 23:

    pecus egit altos Visere montes,

    Hor. C. 1, 2, 7.—
    B.
    Of men, to drive, lead, conduct, impel.
    a.
    Absol.:

    agmen agens equitum,

    Verg. A. 7, 804.—
    b.
    With prep., abl., or inf.:

    vinctum ante se Thyum agebat,

    Nep. Dat. 3:

    agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

    Sil. 4, 720:

    (adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

    Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

    captivos prae se agentes,

    Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

    acti ante suum quisque praedonem catenati,

    Quint. 8, 3, 69:

    captivos sub curribus agere,

    Mart. 8, 26:

    agimur auguriis quaerere exilia,

    Verg. A. 3, 5;

    and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

    Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

    quo multitudo omnis consternata agebatur,

    Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

    raptim agmine acto,

    id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

    egit sol hiemem sub terras,

    Verg. G. 4, 51:

    poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

    lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

    also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

    where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

    unde agis te?

    id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

    quo hinc te agis?

    where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

    Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

    was moving along, Verg. A. 6, 337:

    Aeneas se matutinus agebat,

    id. ib. 8, 465:

    is enim se primus agebat,

    for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

    Et tu, unde agis?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

    Quo agis?

    id. Pers. 2, 2, 34:

    Huc age,

    Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—
    C.
    To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

    Et redigunt actos in sua rura boves,

    Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

    rapiunt feruntque,

    Verg. A. 2, 374:

    rapere et auferre,

    Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

    ut ferri agique res suas viderunt,

    id. 38, 15; so id. 3, 37;

    so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

    Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

    ne pulcram praedam agat,

    Plaut. Aul. 4, 2, 3:

    urbes, agros vastare, praedas agere,

    Sall. J. 20, 8; 32, 3:

    pecoris et mancipiorum praedas,

    id. ib. 44, 5;

    so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

    Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—
    D.
    To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).
    a.
    Of animals:

    apros,

    Verg. G. 3, 412:

    cervum,

    id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

    citos canes,

    Ov. H. 5, 20:

    feros tauros,

    Suet. Claud. 21.—
    b.
    Of men:

    ceteros ruerem, agerem,

    Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

    ita perterritos egerunt, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 12:

    Demoleos cursu palantis Troas agebat,

    Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

    aliquem in exsilium,

    Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

    22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

    id. 16, 2, 3.—
    E.
    Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

    quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

    lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

    egisse huc Alpheum vias,

    made its way, Verg. A. 3, 695:

    vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

    carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

    cloacam maximam sub terram agendam,

    to be carried under ground, Liv. 1, 56;

    so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

    pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

    accelerant acta pariter testudine Volsci,

    Verg. A. 9, 505 al.:

    fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

    Lucr. 4, 391:

    in litus passim naves egerunt,

    drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

    ratem in amnem,

    Ov. F. 1, 500:

    naves in advorsum amnem,

    Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

    agere currum,

    to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—
    F.
    To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

    scintillasque agere ac late differre favillam,

    to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

    spumas ore,

    Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

    piceum Flumen agit,

    Verg. A. 9, 814:

    qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

    when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

    agens animam spumat,

    Lucr. 3, 493:

    anhelans vaga vadit, animam agens,

    Cat. 63, 31:

    nam et agere animam et efflare dicimus,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

    id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

    eodem tempore et gestum et animam ageres,

    Cic. Rosc. Com. 8:

    Est tanti habere animam ut agam?

    Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

    Attale, ne quod agas desit, agas animam,

    Mart. 1, 80.—
    G.
    Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

    (salices) gemmas agunt,

    Varr. R. R. 1, 30:

    florem agere coeperit ficus,

    Col. R. R. 5, 10, 10:

    frondem agere,

    Plin. 18, 6, 8, § 45:

    se ad auras palmes agit,

    Verg. G. 2, 364:

    (platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

    Varr. R. R. 1, 37, 15:

    per glebas sensim radicibus actis,

    Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

    robora suas radices in profundum agunt,

    Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

    vera gloria radices agit,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    pluma in cutem radices egerat imas,

    Ov. M. 2, 582.
    II.
    Trop.
    A.
    Spec., to guide, govern:

    Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

    Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—
    B.
    In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

    si quis ad illa deus te agat,

    Hor. S. 2, 7, 24:

    una plaga ceteros ad certamen egit,

    Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

    totis mentibus acta,

    Sil. 10, 191:

    in furorem agere,

    Quint. 6, 1, 31:

    si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

    Tac. Agr. 41:

    provinciam avaritia in bellum egerat,

    id. A. 14, 32.—
    C.
    To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

    me amor fugat, agit,

    Plaut. Cist. 2, 1, 8:

    agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

    Cic. Verr. 1, 3:

    perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

    Nep. Att. 9, 1 Brem.:

    opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

    i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

    reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

    Verg. A. 7, 405:

    non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

    Hor. Ep. 1, 19, 25:

    acerba fata Romanos agunt,

    id. Epod 7, 17:

    diris agam vos,

    id. ib. 5, 89:

    quam deus ultor agebat,

    Ov. M. 14, 750:

    futurae mortis agor stimulis,

    Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—
    D.
    To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.
    1.
    In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.
    a.
    With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

    numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

    Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

    post satietatem nihil (est) agendum,

    Cels. 1, 2.—Hence,
    b.
    Without object:

    aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

    Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

    agendi tempora,

    Tac. H. 3, 40:

    industria in agendo, celeritas in conficiendo,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—
    c.
    In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

    Quid agis?

    What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

    vereor, quid agat,

    how he is, Cic. Att. 9, 17:

    ut sciatis, quid agam,

    Vulg. Ephes. 6, 21:

    prospere agit anima tua,

    fares well, ib. 3 Joan. 2:

    quid agitur?

    how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

    Quid intus agitur?

    is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—
    d.
    With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

    collum obstringe homini,

    Plaut. Curc. 5, 3, 29:

    nihil agis,

    you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

    nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

    Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

    usque tenebo,

    Hor. S. 1, 9, 15:

    [nihil agis,] nihil assequeris,

    Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

    ubi blanditiis agitur nihil,

    Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—
    e.
    In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

    hei mihi! quid faciam? quid agam?

    what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

    quid agam, habeo,

    id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

    sed ita quidam agebat,

    was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—
    2.
    To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

    At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

    Plaut. Poen. 4, 2, 92:

    Ut id agam, quod missus huc sum,

    id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

    observabo quam rem agat,

    what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

    Id quidem ago,

    That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

    res vera agitur,

    Juv. 4, 35:

    Jam tempus agires,

    Verg. A. 5, 638:

    utilis rebus agendis,

    Juv. 14, 72:

    grassator ferro agit rem,

    does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

    gladiis geritur res,

    Liv. 9, 41):

    nihil ego nunc de istac re ago,

    do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

    postquam id actumst,

    after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

    sed quid actumst?

    id. Ps. 2, 4, 20:

    nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

    Cic. Sull. 12:

    ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

    id. Off. 1, 29:

    agamus quod instat,

    Verg. E. 9, 66:

    renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

    Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

    suum negotium agere,

    to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

    ut vestrum negotium agatis,

    Vulg. 1 Thess. 4, 11:

    neque satis Bruto constabat, quid agerent,

    Caes. B. G. 3, 14:

    postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

    Sall. J. 30, 1:

    sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

    Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—
    3.
    To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

    nescio quid mens mea majus agit,

    Ov. H. 12, 212:

    hoc variis mens ipsa modis agit,

    Val. Fl. 3, 392:

    agere fratri proditionem,

    Tac. H. 2, 26:

    de intranda Britannia,

    id. Agr. 13.—
    4.
    With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

    rimas agere (sometimes ducere),

    to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

    vigilias agere,

    Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

    excubias alicui,

    Ov. F. 3, 245:

    excubias,

    Tac. H. 4, 58:

    pervigilium,

    Suet. Vit. 10:

    stationem agere,

    to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

    triumphum agere,

    to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

    libera arbitria agere,

    to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

    paenitentiam agere,

    to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

    silentia agere,

    to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

    pacem agere,

    Juv. 15, 163:

    crimen agere,

    to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

    laborem agere,

    id. Fin. 2, 32:

    cursus agere,

    Ov. Am. 3, 6, 95:

    delectum agere,

    to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

    experimenta agere,

    Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

    mensuram,

    id. 15, 3, 4, § 14:

    curam agere,

    to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

    curam ejus egit,

    Vulg. Luc. 10, 34:

    oblivia agere,

    to forget, Ov. M. 12, 540:

    nugas agere,

    to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

    officinas agere,

    to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

    diis gratias pro meritis agere,

    Plaut. Am. 1, 1, 26:

    Haud male agit gratias,

    id. Aul. 4, 4, 31:

    Magnas vero agere gratias Thais mihi?

    Ter. Eun. 3, 1, 1:

    Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

    id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

    nam relaturum me adfirmare non possum,

    id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

    majores etiam habemus,

    id. Marcell. 11, 33:

    Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

    id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

    referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

    gaudet et invito grates agit inde parenti,

    Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

    and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

    Plaut. Trin. 4, 1, 2:

    Dianae laudes gratesque agam,

    id. Mil. 2, 5, 2; so,

    diis immortalibus laudesque et grates egit,

    Liv. 26, 48:

    agi sibi gratias passus est,

    Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

    Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

    id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—
    5.
    Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

    tempus,

    Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

    aetatem in litteris,

    Cic. Leg. 2, 1, 3:

    senectutem,

    id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

    dies festos,

    id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

    otia secura,

    Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

    ruri agere vitam,

    Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

    vitam in terris,

    Verg. G. 2, 538:

    tranquillam vitam agere,

    Vulg. 1 Tim. 2, 2:

    Hunc (diem) agerem si,

    Verg. A. 5, 51:

    ver magnus agebat Orbis,

    id. G. 2, 338:

    aestiva agere,

    to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

    menses jam tibi esse actos vides,

    Plaut. Am. 1, 3, 2:

    mensis agitur hic septimus,

    Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

    melior pars acta (est) diei,

    Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

    acta est per lacrimas nox,

    Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

    tunc principium anni agebatur,

    Liv. 3, 6:

    actis quindecim annis in regno,

    Just. 41, 5, 9:

    Nona aetas agitur,

    Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

    quartum annum ago et octogesimum,

    am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

    Annum agens sextum decimum patrem amisit,

    Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

    civitas laeta agere,

    was joyful, Sall. J. 55, 2:

    tum Marius apud primos agebat,

    id. ib. 101, 6:

    in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

    id. ib. 89, 7:

    apud illos homines, qui tum agebant,

    Tac. A. 3, 19:

    Thracia discors agebat,

    id. ib. 3, 38:

    Juxta Hermunduros Naristi agunt,

    Tac. G. 42:

    ultra jugum plurimae gentes agunt,

    id. ib. 43:

    Gallos trans Padum agentes,

    id. H. 3, 34:

    quibus (annis) exul Rhodi agit,

    id. A. 1, 4:

    agere inter homines desinere,

    id. ib. 15, 74:

    Vitellius non in ore volgi agere,

    was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

    ante aciem agere,

    id. G. 7; and:

    in armis agere,

    id. A. 14, 55 = versari.—
    6.
    In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

    qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

    Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

    a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

    hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

    Hoc age,

    Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

    Hoc agite, of poetry,

    Juv. 7, 20:

    hoc agamus,

    Sen. Clem. 1, 12:

    haec agamus,

    Cic. Tusc. 1, 49:

    agere hoc possumus,

    Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

    hoccine agis an non? hoc agam,

    id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

    nunc istuc age,

    id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

    Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

    Cic. Lig. 4, 11:

    id et agunt et moliuntur,

    id. Mur. 38:

    (oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

    id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

    qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    Hoc agit, ut doleas,

    Juv. 5, 157:

    Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

    Hor. Ep. 1, 18, 88:

    Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

    have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

    Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

    id. ib. 4, 10:

    Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

    id. Rosc. Am. 47, 137:

    certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

    Nep. Them. 5, 1:

    ego id semper egi, ne bellis interessem,

    Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

    usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

    Cic. Rosc. Am. 22:

    atqui vides, quam alias res agamus,

    id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

    aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

    id. Clu. 64.—
    7.
    In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

    qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

    Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

    aliena bella mercedibus agere,

    Mel. 1, 16:

    Bellaque non puero tractat agenda puer,

    Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

    Martem for bellum,

    Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

    levibus proeliis cum Gallis actis,

    Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

    forum agere,

    to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

    conventus agere,

    to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

    used of the governors of provinces: judicium agere,

    Plin. 9, 35, 58, § 120:

    vivorum coetus agere,

    to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

    censum agere,

    Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

    recensum agere,

    id. Caes. 41:

    potestatem agere,

    Flor. 1, 7, 2:

    honorem agere,

    Liv. 8, 26:

    regnum,

    Flor. 1, 6, 2:

    rem publicam,

    Dig. 4, 6, 35, § 8:

    consulatum,

    Quint. 12, 1, 16:

    praefecturam,

    Suet. Tib. 6:

    centurionatum,

    Tac. A. 1, 44:

    senatum,

    Suet. Caes. 88:

    fiscum agere,

    to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

    publicum agere,

    to collect the taxes, id. Vesp. 1:

    inquisitionem agere,

    Plin. 29, 1, 8, § 18:

    curam alicujus rei agere,

    to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

    rei publicae curationem agens,

    Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —
    8.
    Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

    velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

    Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

    de condicionibus pacis,

    Liv. 8, 37:

    de summa re publica,

    Suet. Caes. 28:

    cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

    id. Aug. 94:

    de poena alicujus,

    Liv. 5, 36:

    de agro plebis,

    id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

    cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

    Gell. 13, 15, 10:

    agere cum populo de re publica,

    Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

    neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

    Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

    hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

    Cic. Imp. Pomp. 1:

    Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

    id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.
    a.
    Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

    ubi est ipsus (vini lepos)?

    I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

    Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

    thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

    algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

    Juv. 4, 49:

    haec inter se dubiis de rebus agebant,

    thus treated together, Verg. A. 11, 445:

    de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

    Cic. Fam. 13, 75:

    egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

    id. ib. 5, 2:

    misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

    id. ib. 5, 2:

    Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

    Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

    Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

    Nep. Alc. 8, 2:

    si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

    Tac. A. 15, 14:

    ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

    Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

    Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

    Suet. Tib. 54.—
    b.
    With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

    facile est bene agere cum eis, etc.,

    Cic. Phil. 14, 11:

    bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

    Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

    praeclare cum aliquo agere,

    Cic. Sest. 23:

    Male agis mecum,

    Plaut. As. 1, 3, 21:

    qui cum creditoribus suis male agat,

    Cic. Quinct. 84; and:

    tu contra me male agis,

    Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

    intelleget secum actum esse pessime,

    Cic. Verr. 2, 3, 50:

    praeclare mecum actum puto,

    id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

    vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

    id. Off. 1, 15:

    bene agitur pro noxia,

    Plaut. Mil. 5, 23.—
    9.
    Of transactions before a court or tribunal.
    a.
    Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

    ex jure civili et praetorio agere,

    Cic. Caecin. 12:

    tamquam ex syngrapha agere cum populo,

    to litigate, id. Mur. 17:

    ex sponso egit,

    id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

    agere lege in hereditatem,

    Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

    cum illo se lege agere dicebat,

    Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

    non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

    id. Q. Fr. 1, 4:

    causa quam vi agere malle,

    Tac. A. 13, 37:

    tabellis obsignatis agis mecum,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

    with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

    Castrensis jurisdictio plura manu agens,

    settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

    ubi manu agitur,

    when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—
    b.
    Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

    causam apud centumviros egit,

    Cic. Caecin. 24:

    Caesar cum ageret apud censores,

    Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

    egi causam adversus magistratus,

    Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

    orator agere dicitur causam,

    Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

    agit causas liberales,

    Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

    cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

    Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

    tua res agitur,

    is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

    and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

    Cic. Fam. 5, 10:

    Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

    Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

    tam solute agere, tam leniter,

    id. Brut. 80:

    tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

    id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

    Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

    of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

    causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

    to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

    Samnitium bella, quae agimus,

    are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,
    c.
    Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:

    reus agitur,

    id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:

    agere furti,

    to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:

    adulterii cum aliquo,

    Quint. 4, 4, 8:

    injuriarum,

    id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—
    d.
    Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:

    non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 67:

    non capitis ei res agitur, sed pecuniae,

    the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:

    aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,

    Cic. Verr. 2, 4, 51:

    si magna res, magna hereditas agetur,

    id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,
    (α).
    Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:

    at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,

    Plaut. Stich. 1, 2, 72:

    quasi istic mea res minor agatur quam tua,

    Ter. Heaut. 2, 3, 113:

    agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 6:

    in quibus eorum aut caput agatur aut fama,

    id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:

    non libertas solum agebatur,

    Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:

    nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):

    agitur pars tertia mundi,

    is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—
    (β).
    Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;

    perii,

    this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:

    actum hodie est de me,

    Plaut. Ps. 1, 1, 63:

    jam de Servio actum,

    Liv. 1, 47:

    actum est de collo meo,

    Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;

    ilicet me infelicem,

    Plaut. Cist. 4, 2, 17:

    si animus hominem pepulit, actumst,

    id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:

    actumst, ilicet, peristi,

    Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;

    actumst,

    id. Heaut. 3, 3, 3.—
    (γ).
    Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:

    rem actam agis,

    Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,

    actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,

    Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:

    acta agimus,

    id. Am. 22.—
    10. a.
    Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:

    quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,

    id. ib. 3, 56, 214:

    agere fortius et audentius volo,

    Tac. Or. 18; 39.—
    b.
    Of an actor, to represent, play, act:

    Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,

    Plaut. Am. prol. 88; so,

    fabulam,

    Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:

    dum haec agitur fabula,

    Plaut. Men. prol. 72 al.:

    partis,

    to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:

    Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,

    Cic. Rosc. Com. 7:

    gestum agere in scaena,

    id. de Or. 2, 57:

    dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,

    Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:

    egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,

    id. Fam. 2, 9:

    amicum imperatoris,

    Tac. H. 1, 30:

    exulem,

    id. A. 1, 4:

    socium magis imperii quam ministrum,

    id. H. 2, 83:

    senatorem,

    Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:

    utrinque prora frontem agit,

    serves as a bow, Tac. G. 44.—
    11.
    Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:

    tanta mobilitate sese Numidae agunt,

    Sall. J. 56, 5:

    quanto ferocius ante se egerint,

    Tac. H. 3, 2 Halm:

    qui se pro equitibus Romanis agerent,

    Suet. Claud. 25:

    non principem se, sed ministrum egit,

    id. ib. 29:

    neglegenter se et avare agere,

    Eutr. 6, 9:

    prudenter se agebat,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5:

    sapienter se agebat,

    ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:

    seditiose,

    Tac. Agr. 7:

    facile justeque,

    id. ib. 9:

    superbe,

    id. H. 2, 27:

    ex aequo,

    id. ib. 4, 64:

    anxius et intentus agebat,

    id. Agr. 5.—
    12.
    Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.
    a.
    In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).
    (α).
    In the sing.:

    age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,

    come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:

    age, perge, quaeso,

    id. Cist. 2, 3, 12:

    age, da veniam filio,

    Ter. Ad. 5, 8, 14:

    age, age, nunc experiamur,

    id. ib. 5, 4, 23:

    age sis tu... delude,

    Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:

    quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,

    Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:

    Agedum vicissim dic,

    Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:

    agedum humanis concede,

    Lucr. 3, 962:

    age modo hodie sero,

    Ter. Heaut. 2, 3, 103:

    age nuncjam,

    id. And. 5, 2, 25:

    En age, quid cessas,

    Tib. 2, 2, 10:

    Quare age,

    Verg. A. 7, 429:

    Verum age,

    id. ib. 12, 832:

    Quin age,

    id. G. 4, 329:

    en, age, Rumpe moras,

    id. ib. 3, 43:

    eia age,

    id. A. 4, 569.—
    (β).
    In the plur.:

    agite, pugni,

    up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:

    agite bibite,

    id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:

    agite in modum dicite,

    Cat. 61, 38:

    Quare agite... conjungite,

    id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:

    vos agite... volvite,

    Val. Fl. 3, 311:

    agite nunc, divites, plorate,

    Vulg. Jac. 5, 1:

    agitedum,

    Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):

    age igitur, intro abite,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54:

    En agedum convertite,

    Prop. 1, 1, 21:

    mittite, agedum, legatos,

    Liv. 38, 47:

    Ite age,

    Stat. Th. 10, 33:

    Huc age adeste,

    Sil. 11, 169.—
    b.
    In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:

    nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,

    id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;

    4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:

    age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,

    Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—
    c.
    As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;

    dabo,

    Ter. Phorm. 4, 3, 57:

    Age, veniam,

    id. And. 4, 2, 30:

    age, sit ita factum,

    Cic. Mil. 19:

    age sane,

    Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.
    Position.
    —Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,
    I.
    Sometimes follows such verb; as,
    a.
    In dactylic metre:

    Cede agedum,

    Prop. 5, 9, 54:

    Dic age,

    Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:

    Esto age,

    Pers. 2, 42:

    Fare age,

    Verg. A. 3, 362:

    Finge age,

    Ov. H. 7, 65:

    Redde age,

    Hor. S. 2, 8, 80:

    Surge age,

    Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:

    Vade age,

    Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,

    agite: Ite agite,

    Prop. 4, 3, 7.—
    b.
    In other metres (very rarely):

    appropera age,

    Plaut. Cas. 2, 2, 38:

    dic age,

    Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;

    3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,

    Liv. 38, 47:

    procedat agedum ad pugnam,

    id. 7, 9.—
    II.
    It is often separated from such verb:

    age me huc adspice,

    Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:

    Age... instiga,

    Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:

    Quare agite... conjungite,

    Cat. 64, 372:

    Huc age... veni,

    Tib. 2, 5, 2:

    Ergo age cervici imponere nostrae,

    Verg. A. 2, 707:

    en age segnis Rumpe moras,

    id. G. 3, 42:

    age te procellae Crede,

    Hor. C. 3, 27, 62:

    Age jam... condisce,

    id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,
    1.
    ăgens, entis, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):

    utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,

    Cic. de Or. 2, 87, 358:

    acre orator, incensus et agens,

    id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.
    2.
    Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—
    B.
    Subst.: ăgentes, ium.
    a.
    Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—
    b.
    For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—
    2.
    actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,
    A.
    actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:

    actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,

    Cic. Phil. 1, 7:

    acta Caesaris servanda censeo,

    id. ib. 1, 7:

    acta tui praeclari tribunatus,

    id. Dom. 31.—
    B.
    acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;

    but Augustus again prohibited it,

    Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;

    also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,

    the city journal, Tac. A. 13, 31:

    acta populi,

    Suet. Caes. 20:

    acta publica,

    Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:

    urbana,

    id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.
    1.
    With the time added:

    acta eorum temporum,

    Plin. 7, 13, 11, § 60:

    illius temporis,

    Ascon. Mil. 44, 16:

    ejus anni,

    Plin. 2, 56, 57, § 147.—
    2.
    Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—
    C.
    acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—
    D.
    acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,
    a.
    Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—
    b.
    Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—
    E.

    Lewis & Short latin dictionary > acta publica

  • 6 acta triumphorum

    ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

    axit = egerit,

    Paul. Diac. 3, 3;

    AGIER = agi,

    Cic. Off. 3, 15;

    agentum = agentium,

    Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).
    I.
    Lit.
    A.
    Of cattle and other animals, to lead, drive.
    a.
    Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

    jumenta agebat,

    Liv. 1, 48:

    capellas ago,

    Verg. E. 1, 13:

    Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

    Ov. F. 1, 323:

    caballum,

    Hor. Ep. 1, 18, 36.—
    b.
    With acc. of place, prep., sup., or inf.:

    agere bovem Romam,

    Curt. 1, 45:

    equum in hostem,

    id. 7, 4:

    Germani in amnem aguntur,

    Tac. H. 5, 21:

    acto ad vallum equo,

    id. A. 2, 13:

    pecora per calles,

    Curt. 7, 11:

    per devia rura capellas,

    Ov. M. 1, 676:

    pecus pastum,

    Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

    capellas potum age,

    Verg. E. 9, 23:

    pecus egit altos Visere montes,

    Hor. C. 1, 2, 7.—
    B.
    Of men, to drive, lead, conduct, impel.
    a.
    Absol.:

    agmen agens equitum,

    Verg. A. 7, 804.—
    b.
    With prep., abl., or inf.:

    vinctum ante se Thyum agebat,

    Nep. Dat. 3:

    agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

    Sil. 4, 720:

    (adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

    Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

    captivos prae se agentes,

    Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

    acti ante suum quisque praedonem catenati,

    Quint. 8, 3, 69:

    captivos sub curribus agere,

    Mart. 8, 26:

    agimur auguriis quaerere exilia,

    Verg. A. 3, 5;

    and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

    Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

    quo multitudo omnis consternata agebatur,

    Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

    raptim agmine acto,

    id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

    egit sol hiemem sub terras,

    Verg. G. 4, 51:

    poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

    lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

    also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

    where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

    unde agis te?

    id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

    quo hinc te agis?

    where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

    Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

    was moving along, Verg. A. 6, 337:

    Aeneas se matutinus agebat,

    id. ib. 8, 465:

    is enim se primus agebat,

    for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

    Et tu, unde agis?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

    Quo agis?

    id. Pers. 2, 2, 34:

    Huc age,

    Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—
    C.
    To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

    Et redigunt actos in sua rura boves,

    Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

    rapiunt feruntque,

    Verg. A. 2, 374:

    rapere et auferre,

    Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

    ut ferri agique res suas viderunt,

    id. 38, 15; so id. 3, 37;

    so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

    Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

    ne pulcram praedam agat,

    Plaut. Aul. 4, 2, 3:

    urbes, agros vastare, praedas agere,

    Sall. J. 20, 8; 32, 3:

    pecoris et mancipiorum praedas,

    id. ib. 44, 5;

    so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

    Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—
    D.
    To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).
    a.
    Of animals:

    apros,

    Verg. G. 3, 412:

    cervum,

    id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

    citos canes,

    Ov. H. 5, 20:

    feros tauros,

    Suet. Claud. 21.—
    b.
    Of men:

    ceteros ruerem, agerem,

    Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

    ita perterritos egerunt, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 12:

    Demoleos cursu palantis Troas agebat,

    Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

    aliquem in exsilium,

    Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

    22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

    id. 16, 2, 3.—
    E.
    Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

    quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

    lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

    egisse huc Alpheum vias,

    made its way, Verg. A. 3, 695:

    vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

    carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

    cloacam maximam sub terram agendam,

    to be carried under ground, Liv. 1, 56;

    so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

    pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

    accelerant acta pariter testudine Volsci,

    Verg. A. 9, 505 al.:

    fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

    Lucr. 4, 391:

    in litus passim naves egerunt,

    drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

    ratem in amnem,

    Ov. F. 1, 500:

    naves in advorsum amnem,

    Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

    agere currum,

    to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—
    F.
    To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

    scintillasque agere ac late differre favillam,

    to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

    spumas ore,

    Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

    piceum Flumen agit,

    Verg. A. 9, 814:

    qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

    when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

    agens animam spumat,

    Lucr. 3, 493:

    anhelans vaga vadit, animam agens,

    Cat. 63, 31:

    nam et agere animam et efflare dicimus,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

    id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

    eodem tempore et gestum et animam ageres,

    Cic. Rosc. Com. 8:

    Est tanti habere animam ut agam?

    Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

    Attale, ne quod agas desit, agas animam,

    Mart. 1, 80.—
    G.
    Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

    (salices) gemmas agunt,

    Varr. R. R. 1, 30:

    florem agere coeperit ficus,

    Col. R. R. 5, 10, 10:

    frondem agere,

    Plin. 18, 6, 8, § 45:

    se ad auras palmes agit,

    Verg. G. 2, 364:

    (platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

    Varr. R. R. 1, 37, 15:

    per glebas sensim radicibus actis,

    Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

    robora suas radices in profundum agunt,

    Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

    vera gloria radices agit,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    pluma in cutem radices egerat imas,

    Ov. M. 2, 582.
    II.
    Trop.
    A.
    Spec., to guide, govern:

    Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

    Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—
    B.
    In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

    si quis ad illa deus te agat,

    Hor. S. 2, 7, 24:

    una plaga ceteros ad certamen egit,

    Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

    totis mentibus acta,

    Sil. 10, 191:

    in furorem agere,

    Quint. 6, 1, 31:

    si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

    Tac. Agr. 41:

    provinciam avaritia in bellum egerat,

    id. A. 14, 32.—
    C.
    To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

    me amor fugat, agit,

    Plaut. Cist. 2, 1, 8:

    agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

    Cic. Verr. 1, 3:

    perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

    Nep. Att. 9, 1 Brem.:

    opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

    i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

    reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

    Verg. A. 7, 405:

    non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

    Hor. Ep. 1, 19, 25:

    acerba fata Romanos agunt,

    id. Epod 7, 17:

    diris agam vos,

    id. ib. 5, 89:

    quam deus ultor agebat,

    Ov. M. 14, 750:

    futurae mortis agor stimulis,

    Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—
    D.
    To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.
    1.
    In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.
    a.
    With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

    numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

    Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

    post satietatem nihil (est) agendum,

    Cels. 1, 2.—Hence,
    b.
    Without object:

    aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

    Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

    agendi tempora,

    Tac. H. 3, 40:

    industria in agendo, celeritas in conficiendo,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—
    c.
    In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

    Quid agis?

    What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

    vereor, quid agat,

    how he is, Cic. Att. 9, 17:

    ut sciatis, quid agam,

    Vulg. Ephes. 6, 21:

    prospere agit anima tua,

    fares well, ib. 3 Joan. 2:

    quid agitur?

    how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

    Quid intus agitur?

    is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—
    d.
    With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

    collum obstringe homini,

    Plaut. Curc. 5, 3, 29:

    nihil agis,

    you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

    nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

    Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

    usque tenebo,

    Hor. S. 1, 9, 15:

    [nihil agis,] nihil assequeris,

    Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

    ubi blanditiis agitur nihil,

    Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—
    e.
    In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

    hei mihi! quid faciam? quid agam?

    what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

    quid agam, habeo,

    id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

    sed ita quidam agebat,

    was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—
    2.
    To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

    At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

    Plaut. Poen. 4, 2, 92:

    Ut id agam, quod missus huc sum,

    id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

    observabo quam rem agat,

    what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

    Id quidem ago,

    That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

    res vera agitur,

    Juv. 4, 35:

    Jam tempus agires,

    Verg. A. 5, 638:

    utilis rebus agendis,

    Juv. 14, 72:

    grassator ferro agit rem,

    does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

    gladiis geritur res,

    Liv. 9, 41):

    nihil ego nunc de istac re ago,

    do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

    postquam id actumst,

    after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

    sed quid actumst?

    id. Ps. 2, 4, 20:

    nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

    Cic. Sull. 12:

    ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

    id. Off. 1, 29:

    agamus quod instat,

    Verg. E. 9, 66:

    renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

    Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

    suum negotium agere,

    to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

    ut vestrum negotium agatis,

    Vulg. 1 Thess. 4, 11:

    neque satis Bruto constabat, quid agerent,

    Caes. B. G. 3, 14:

    postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

    Sall. J. 30, 1:

    sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

    Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—
    3.
    To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

    nescio quid mens mea majus agit,

    Ov. H. 12, 212:

    hoc variis mens ipsa modis agit,

    Val. Fl. 3, 392:

    agere fratri proditionem,

    Tac. H. 2, 26:

    de intranda Britannia,

    id. Agr. 13.—
    4.
    With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

    rimas agere (sometimes ducere),

    to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

    vigilias agere,

    Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

    excubias alicui,

    Ov. F. 3, 245:

    excubias,

    Tac. H. 4, 58:

    pervigilium,

    Suet. Vit. 10:

    stationem agere,

    to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

    triumphum agere,

    to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

    libera arbitria agere,

    to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

    paenitentiam agere,

    to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

    silentia agere,

    to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

    pacem agere,

    Juv. 15, 163:

    crimen agere,

    to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

    laborem agere,

    id. Fin. 2, 32:

    cursus agere,

    Ov. Am. 3, 6, 95:

    delectum agere,

    to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

    experimenta agere,

    Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

    mensuram,

    id. 15, 3, 4, § 14:

    curam agere,

    to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

    curam ejus egit,

    Vulg. Luc. 10, 34:

    oblivia agere,

    to forget, Ov. M. 12, 540:

    nugas agere,

    to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

    officinas agere,

    to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

    diis gratias pro meritis agere,

    Plaut. Am. 1, 1, 26:

    Haud male agit gratias,

    id. Aul. 4, 4, 31:

    Magnas vero agere gratias Thais mihi?

    Ter. Eun. 3, 1, 1:

    Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

    id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

    nam relaturum me adfirmare non possum,

    id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

    majores etiam habemus,

    id. Marcell. 11, 33:

    Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

    id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

    referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

    gaudet et invito grates agit inde parenti,

    Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

    and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

    Plaut. Trin. 4, 1, 2:

    Dianae laudes gratesque agam,

    id. Mil. 2, 5, 2; so,

    diis immortalibus laudesque et grates egit,

    Liv. 26, 48:

    agi sibi gratias passus est,

    Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

    Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

    id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—
    5.
    Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

    tempus,

    Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

    aetatem in litteris,

    Cic. Leg. 2, 1, 3:

    senectutem,

    id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

    dies festos,

    id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

    otia secura,

    Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

    ruri agere vitam,

    Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

    vitam in terris,

    Verg. G. 2, 538:

    tranquillam vitam agere,

    Vulg. 1 Tim. 2, 2:

    Hunc (diem) agerem si,

    Verg. A. 5, 51:

    ver magnus agebat Orbis,

    id. G. 2, 338:

    aestiva agere,

    to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

    menses jam tibi esse actos vides,

    Plaut. Am. 1, 3, 2:

    mensis agitur hic septimus,

    Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

    melior pars acta (est) diei,

    Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

    acta est per lacrimas nox,

    Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

    tunc principium anni agebatur,

    Liv. 3, 6:

    actis quindecim annis in regno,

    Just. 41, 5, 9:

    Nona aetas agitur,

    Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

    quartum annum ago et octogesimum,

    am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

    Annum agens sextum decimum patrem amisit,

    Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

    civitas laeta agere,

    was joyful, Sall. J. 55, 2:

    tum Marius apud primos agebat,

    id. ib. 101, 6:

    in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

    id. ib. 89, 7:

    apud illos homines, qui tum agebant,

    Tac. A. 3, 19:

    Thracia discors agebat,

    id. ib. 3, 38:

    Juxta Hermunduros Naristi agunt,

    Tac. G. 42:

    ultra jugum plurimae gentes agunt,

    id. ib. 43:

    Gallos trans Padum agentes,

    id. H. 3, 34:

    quibus (annis) exul Rhodi agit,

    id. A. 1, 4:

    agere inter homines desinere,

    id. ib. 15, 74:

    Vitellius non in ore volgi agere,

    was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

    ante aciem agere,

    id. G. 7; and:

    in armis agere,

    id. A. 14, 55 = versari.—
    6.
    In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

    qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

    Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

    a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

    hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

    Hoc age,

    Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

    Hoc agite, of poetry,

    Juv. 7, 20:

    hoc agamus,

    Sen. Clem. 1, 12:

    haec agamus,

    Cic. Tusc. 1, 49:

    agere hoc possumus,

    Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

    hoccine agis an non? hoc agam,

    id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

    nunc istuc age,

    id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

    Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

    Cic. Lig. 4, 11:

    id et agunt et moliuntur,

    id. Mur. 38:

    (oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

    id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

    qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    Hoc agit, ut doleas,

    Juv. 5, 157:

    Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

    Hor. Ep. 1, 18, 88:

    Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

    have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

    Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

    id. ib. 4, 10:

    Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

    id. Rosc. Am. 47, 137:

    certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

    Nep. Them. 5, 1:

    ego id semper egi, ne bellis interessem,

    Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

    usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

    Cic. Rosc. Am. 22:

    atqui vides, quam alias res agamus,

    id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

    aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

    id. Clu. 64.—
    7.
    In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

    qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

    Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

    aliena bella mercedibus agere,

    Mel. 1, 16:

    Bellaque non puero tractat agenda puer,

    Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

    Martem for bellum,

    Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

    levibus proeliis cum Gallis actis,

    Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

    forum agere,

    to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

    conventus agere,

    to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

    used of the governors of provinces: judicium agere,

    Plin. 9, 35, 58, § 120:

    vivorum coetus agere,

    to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

    censum agere,

    Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

    recensum agere,

    id. Caes. 41:

    potestatem agere,

    Flor. 1, 7, 2:

    honorem agere,

    Liv. 8, 26:

    regnum,

    Flor. 1, 6, 2:

    rem publicam,

    Dig. 4, 6, 35, § 8:

    consulatum,

    Quint. 12, 1, 16:

    praefecturam,

    Suet. Tib. 6:

    centurionatum,

    Tac. A. 1, 44:

    senatum,

    Suet. Caes. 88:

    fiscum agere,

    to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

    publicum agere,

    to collect the taxes, id. Vesp. 1:

    inquisitionem agere,

    Plin. 29, 1, 8, § 18:

    curam alicujus rei agere,

    to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

    rei publicae curationem agens,

    Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —
    8.
    Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

    velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

    Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

    de condicionibus pacis,

    Liv. 8, 37:

    de summa re publica,

    Suet. Caes. 28:

    cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

    id. Aug. 94:

    de poena alicujus,

    Liv. 5, 36:

    de agro plebis,

    id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

    cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

    Gell. 13, 15, 10:

    agere cum populo de re publica,

    Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

    neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

    Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

    hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

    Cic. Imp. Pomp. 1:

    Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

    id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.
    a.
    Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

    ubi est ipsus (vini lepos)?

    I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

    Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

    thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

    algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

    Juv. 4, 49:

    haec inter se dubiis de rebus agebant,

    thus treated together, Verg. A. 11, 445:

    de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

    Cic. Fam. 13, 75:

    egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

    id. ib. 5, 2:

    misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

    id. ib. 5, 2:

    Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

    Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

    Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

    Nep. Alc. 8, 2:

    si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

    Tac. A. 15, 14:

    ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

    Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

    Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

    Suet. Tib. 54.—
    b.
    With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

    facile est bene agere cum eis, etc.,

    Cic. Phil. 14, 11:

    bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

    Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

    praeclare cum aliquo agere,

    Cic. Sest. 23:

    Male agis mecum,

    Plaut. As. 1, 3, 21:

    qui cum creditoribus suis male agat,

    Cic. Quinct. 84; and:

    tu contra me male agis,

    Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

    intelleget secum actum esse pessime,

    Cic. Verr. 2, 3, 50:

    praeclare mecum actum puto,

    id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

    vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

    id. Off. 1, 15:

    bene agitur pro noxia,

    Plaut. Mil. 5, 23.—
    9.
    Of transactions before a court or tribunal.
    a.
    Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

    ex jure civili et praetorio agere,

    Cic. Caecin. 12:

    tamquam ex syngrapha agere cum populo,

    to litigate, id. Mur. 17:

    ex sponso egit,

    id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

    agere lege in hereditatem,

    Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

    cum illo se lege agere dicebat,

    Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

    non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

    id. Q. Fr. 1, 4:

    causa quam vi agere malle,

    Tac. A. 13, 37:

    tabellis obsignatis agis mecum,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

    with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

    Castrensis jurisdictio plura manu agens,

    settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

    ubi manu agitur,

    when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—
    b.
    Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

    causam apud centumviros egit,

    Cic. Caecin. 24:

    Caesar cum ageret apud censores,

    Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

    egi causam adversus magistratus,

    Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

    orator agere dicitur causam,

    Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

    agit causas liberales,

    Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

    cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

    Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

    tua res agitur,

    is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

    and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

    Cic. Fam. 5, 10:

    Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

    Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

    tam solute agere, tam leniter,

    id. Brut. 80:

    tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

    id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

    Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

    of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

    causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

    to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

    Samnitium bella, quae agimus,

    are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,
    c.
    Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:

    reus agitur,

    id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:

    agere furti,

    to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:

    adulterii cum aliquo,

    Quint. 4, 4, 8:

    injuriarum,

    id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—
    d.
    Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:

    non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 67:

    non capitis ei res agitur, sed pecuniae,

    the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:

    aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,

    Cic. Verr. 2, 4, 51:

    si magna res, magna hereditas agetur,

    id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,
    (α).
    Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:

    at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,

    Plaut. Stich. 1, 2, 72:

    quasi istic mea res minor agatur quam tua,

    Ter. Heaut. 2, 3, 113:

    agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 6:

    in quibus eorum aut caput agatur aut fama,

    id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:

    non libertas solum agebatur,

    Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:

    nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):

    agitur pars tertia mundi,

    is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—
    (β).
    Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;

    perii,

    this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:

    actum hodie est de me,

    Plaut. Ps. 1, 1, 63:

    jam de Servio actum,

    Liv. 1, 47:

    actum est de collo meo,

    Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;

    ilicet me infelicem,

    Plaut. Cist. 4, 2, 17:

    si animus hominem pepulit, actumst,

    id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:

    actumst, ilicet, peristi,

    Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;

    actumst,

    id. Heaut. 3, 3, 3.—
    (γ).
    Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:

    rem actam agis,

    Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,

    actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,

    Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:

    acta agimus,

    id. Am. 22.—
    10. a.
    Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:

    quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,

    id. ib. 3, 56, 214:

    agere fortius et audentius volo,

    Tac. Or. 18; 39.—
    b.
    Of an actor, to represent, play, act:

    Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,

    Plaut. Am. prol. 88; so,

    fabulam,

    Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:

    dum haec agitur fabula,

    Plaut. Men. prol. 72 al.:

    partis,

    to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:

    Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,

    Cic. Rosc. Com. 7:

    gestum agere in scaena,

    id. de Or. 2, 57:

    dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,

    Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:

    egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,

    id. Fam. 2, 9:

    amicum imperatoris,

    Tac. H. 1, 30:

    exulem,

    id. A. 1, 4:

    socium magis imperii quam ministrum,

    id. H. 2, 83:

    senatorem,

    Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:

    utrinque prora frontem agit,

    serves as a bow, Tac. G. 44.—
    11.
    Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:

    tanta mobilitate sese Numidae agunt,

    Sall. J. 56, 5:

    quanto ferocius ante se egerint,

    Tac. H. 3, 2 Halm:

    qui se pro equitibus Romanis agerent,

    Suet. Claud. 25:

    non principem se, sed ministrum egit,

    id. ib. 29:

    neglegenter se et avare agere,

    Eutr. 6, 9:

    prudenter se agebat,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5:

    sapienter se agebat,

    ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:

    seditiose,

    Tac. Agr. 7:

    facile justeque,

    id. ib. 9:

    superbe,

    id. H. 2, 27:

    ex aequo,

    id. ib. 4, 64:

    anxius et intentus agebat,

    id. Agr. 5.—
    12.
    Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.
    a.
    In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).
    (α).
    In the sing.:

    age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,

    come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:

    age, perge, quaeso,

    id. Cist. 2, 3, 12:

    age, da veniam filio,

    Ter. Ad. 5, 8, 14:

    age, age, nunc experiamur,

    id. ib. 5, 4, 23:

    age sis tu... delude,

    Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:

    quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,

    Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:

    Agedum vicissim dic,

    Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:

    agedum humanis concede,

    Lucr. 3, 962:

    age modo hodie sero,

    Ter. Heaut. 2, 3, 103:

    age nuncjam,

    id. And. 5, 2, 25:

    En age, quid cessas,

    Tib. 2, 2, 10:

    Quare age,

    Verg. A. 7, 429:

    Verum age,

    id. ib. 12, 832:

    Quin age,

    id. G. 4, 329:

    en, age, Rumpe moras,

    id. ib. 3, 43:

    eia age,

    id. A. 4, 569.—
    (β).
    In the plur.:

    agite, pugni,

    up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:

    agite bibite,

    id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:

    agite in modum dicite,

    Cat. 61, 38:

    Quare agite... conjungite,

    id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:

    vos agite... volvite,

    Val. Fl. 3, 311:

    agite nunc, divites, plorate,

    Vulg. Jac. 5, 1:

    agitedum,

    Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):

    age igitur, intro abite,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54:

    En agedum convertite,

    Prop. 1, 1, 21:

    mittite, agedum, legatos,

    Liv. 38, 47:

    Ite age,

    Stat. Th. 10, 33:

    Huc age adeste,

    Sil. 11, 169.—
    b.
    In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:

    nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,

    id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;

    4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:

    age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,

    Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—
    c.
    As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;

    dabo,

    Ter. Phorm. 4, 3, 57:

    Age, veniam,

    id. And. 4, 2, 30:

    age, sit ita factum,

    Cic. Mil. 19:

    age sane,

    Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.
    Position.
    —Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,
    I.
    Sometimes follows such verb; as,
    a.
    In dactylic metre:

    Cede agedum,

    Prop. 5, 9, 54:

    Dic age,

    Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:

    Esto age,

    Pers. 2, 42:

    Fare age,

    Verg. A. 3, 362:

    Finge age,

    Ov. H. 7, 65:

    Redde age,

    Hor. S. 2, 8, 80:

    Surge age,

    Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:

    Vade age,

    Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,

    agite: Ite agite,

    Prop. 4, 3, 7.—
    b.
    In other metres (very rarely):

    appropera age,

    Plaut. Cas. 2, 2, 38:

    dic age,

    Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;

    3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,

    Liv. 38, 47:

    procedat agedum ad pugnam,

    id. 7, 9.—
    II.
    It is often separated from such verb:

    age me huc adspice,

    Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:

    Age... instiga,

    Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:

    Quare agite... conjungite,

    Cat. 64, 372:

    Huc age... veni,

    Tib. 2, 5, 2:

    Ergo age cervici imponere nostrae,

    Verg. A. 2, 707:

    en age segnis Rumpe moras,

    id. G. 3, 42:

    age te procellae Crede,

    Hor. C. 3, 27, 62:

    Age jam... condisce,

    id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,
    1.
    ăgens, entis, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):

    utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,

    Cic. de Or. 2, 87, 358:

    acre orator, incensus et agens,

    id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.
    2.
    Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—
    B.
    Subst.: ăgentes, ium.
    a.
    Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—
    b.
    For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—
    2.
    actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,
    A.
    actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:

    actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,

    Cic. Phil. 1, 7:

    acta Caesaris servanda censeo,

    id. ib. 1, 7:

    acta tui praeclari tribunatus,

    id. Dom. 31.—
    B.
    acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;

    but Augustus again prohibited it,

    Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;

    also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,

    the city journal, Tac. A. 13, 31:

    acta populi,

    Suet. Caes. 20:

    acta publica,

    Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:

    urbana,

    id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.
    1.
    With the time added:

    acta eorum temporum,

    Plin. 7, 13, 11, § 60:

    illius temporis,

    Ascon. Mil. 44, 16:

    ejus anni,

    Plin. 2, 56, 57, § 147.—
    2.
    Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—
    C.
    acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—
    D.
    acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,
    a.
    Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—
    b.
    Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—
    E.

    Lewis & Short latin dictionary > acta triumphorum

  • 7 agentes

    ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

    axit = egerit,

    Paul. Diac. 3, 3;

    AGIER = agi,

    Cic. Off. 3, 15;

    agentum = agentium,

    Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).
    I.
    Lit.
    A.
    Of cattle and other animals, to lead, drive.
    a.
    Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

    jumenta agebat,

    Liv. 1, 48:

    capellas ago,

    Verg. E. 1, 13:

    Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

    Ov. F. 1, 323:

    caballum,

    Hor. Ep. 1, 18, 36.—
    b.
    With acc. of place, prep., sup., or inf.:

    agere bovem Romam,

    Curt. 1, 45:

    equum in hostem,

    id. 7, 4:

    Germani in amnem aguntur,

    Tac. H. 5, 21:

    acto ad vallum equo,

    id. A. 2, 13:

    pecora per calles,

    Curt. 7, 11:

    per devia rura capellas,

    Ov. M. 1, 676:

    pecus pastum,

    Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

    capellas potum age,

    Verg. E. 9, 23:

    pecus egit altos Visere montes,

    Hor. C. 1, 2, 7.—
    B.
    Of men, to drive, lead, conduct, impel.
    a.
    Absol.:

    agmen agens equitum,

    Verg. A. 7, 804.—
    b.
    With prep., abl., or inf.:

    vinctum ante se Thyum agebat,

    Nep. Dat. 3:

    agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

    Sil. 4, 720:

    (adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

    Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

    captivos prae se agentes,

    Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

    acti ante suum quisque praedonem catenati,

    Quint. 8, 3, 69:

    captivos sub curribus agere,

    Mart. 8, 26:

    agimur auguriis quaerere exilia,

    Verg. A. 3, 5;

    and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

    Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

    quo multitudo omnis consternata agebatur,

    Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

    raptim agmine acto,

    id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

    egit sol hiemem sub terras,

    Verg. G. 4, 51:

    poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

    lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

    also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

    where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

    unde agis te?

    id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

    quo hinc te agis?

    where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

    Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

    was moving along, Verg. A. 6, 337:

    Aeneas se matutinus agebat,

    id. ib. 8, 465:

    is enim se primus agebat,

    for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

    Et tu, unde agis?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

    Quo agis?

    id. Pers. 2, 2, 34:

    Huc age,

    Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—
    C.
    To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

    Et redigunt actos in sua rura boves,

    Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

    rapiunt feruntque,

    Verg. A. 2, 374:

    rapere et auferre,

    Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

    ut ferri agique res suas viderunt,

    id. 38, 15; so id. 3, 37;

    so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

    Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

    ne pulcram praedam agat,

    Plaut. Aul. 4, 2, 3:

    urbes, agros vastare, praedas agere,

    Sall. J. 20, 8; 32, 3:

    pecoris et mancipiorum praedas,

    id. ib. 44, 5;

    so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

    Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—
    D.
    To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).
    a.
    Of animals:

    apros,

    Verg. G. 3, 412:

    cervum,

    id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

    citos canes,

    Ov. H. 5, 20:

    feros tauros,

    Suet. Claud. 21.—
    b.
    Of men:

    ceteros ruerem, agerem,

    Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

    ita perterritos egerunt, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 12:

    Demoleos cursu palantis Troas agebat,

    Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

    aliquem in exsilium,

    Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

    22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

    id. 16, 2, 3.—
    E.
    Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

    quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

    lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

    egisse huc Alpheum vias,

    made its way, Verg. A. 3, 695:

    vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

    carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

    cloacam maximam sub terram agendam,

    to be carried under ground, Liv. 1, 56;

    so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

    pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

    accelerant acta pariter testudine Volsci,

    Verg. A. 9, 505 al.:

    fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

    Lucr. 4, 391:

    in litus passim naves egerunt,

    drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

    ratem in amnem,

    Ov. F. 1, 500:

    naves in advorsum amnem,

    Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

    agere currum,

    to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—
    F.
    To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

    scintillasque agere ac late differre favillam,

    to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

    spumas ore,

    Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

    piceum Flumen agit,

    Verg. A. 9, 814:

    qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

    when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

    agens animam spumat,

    Lucr. 3, 493:

    anhelans vaga vadit, animam agens,

    Cat. 63, 31:

    nam et agere animam et efflare dicimus,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

    id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

    eodem tempore et gestum et animam ageres,

    Cic. Rosc. Com. 8:

    Est tanti habere animam ut agam?

    Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

    Attale, ne quod agas desit, agas animam,

    Mart. 1, 80.—
    G.
    Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

    (salices) gemmas agunt,

    Varr. R. R. 1, 30:

    florem agere coeperit ficus,

    Col. R. R. 5, 10, 10:

    frondem agere,

    Plin. 18, 6, 8, § 45:

    se ad auras palmes agit,

    Verg. G. 2, 364:

    (platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

    Varr. R. R. 1, 37, 15:

    per glebas sensim radicibus actis,

    Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

    robora suas radices in profundum agunt,

    Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

    vera gloria radices agit,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    pluma in cutem radices egerat imas,

    Ov. M. 2, 582.
    II.
    Trop.
    A.
    Spec., to guide, govern:

    Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

    Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—
    B.
    In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

    si quis ad illa deus te agat,

    Hor. S. 2, 7, 24:

    una plaga ceteros ad certamen egit,

    Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

    totis mentibus acta,

    Sil. 10, 191:

    in furorem agere,

    Quint. 6, 1, 31:

    si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

    Tac. Agr. 41:

    provinciam avaritia in bellum egerat,

    id. A. 14, 32.—
    C.
    To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

    me amor fugat, agit,

    Plaut. Cist. 2, 1, 8:

    agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

    Cic. Verr. 1, 3:

    perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

    Nep. Att. 9, 1 Brem.:

    opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

    i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

    reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

    Verg. A. 7, 405:

    non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

    Hor. Ep. 1, 19, 25:

    acerba fata Romanos agunt,

    id. Epod 7, 17:

    diris agam vos,

    id. ib. 5, 89:

    quam deus ultor agebat,

    Ov. M. 14, 750:

    futurae mortis agor stimulis,

    Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—
    D.
    To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.
    1.
    In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.
    a.
    With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

    numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

    Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

    post satietatem nihil (est) agendum,

    Cels. 1, 2.—Hence,
    b.
    Without object:

    aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

    Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

    agendi tempora,

    Tac. H. 3, 40:

    industria in agendo, celeritas in conficiendo,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—
    c.
    In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

    Quid agis?

    What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

    vereor, quid agat,

    how he is, Cic. Att. 9, 17:

    ut sciatis, quid agam,

    Vulg. Ephes. 6, 21:

    prospere agit anima tua,

    fares well, ib. 3 Joan. 2:

    quid agitur?

    how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

    Quid intus agitur?

    is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—
    d.
    With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

    collum obstringe homini,

    Plaut. Curc. 5, 3, 29:

    nihil agis,

    you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

    nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

    Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

    usque tenebo,

    Hor. S. 1, 9, 15:

    [nihil agis,] nihil assequeris,

    Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

    ubi blanditiis agitur nihil,

    Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—
    e.
    In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

    hei mihi! quid faciam? quid agam?

    what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

    quid agam, habeo,

    id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

    sed ita quidam agebat,

    was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—
    2.
    To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

    At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

    Plaut. Poen. 4, 2, 92:

    Ut id agam, quod missus huc sum,

    id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

    observabo quam rem agat,

    what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

    Id quidem ago,

    That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

    res vera agitur,

    Juv. 4, 35:

    Jam tempus agires,

    Verg. A. 5, 638:

    utilis rebus agendis,

    Juv. 14, 72:

    grassator ferro agit rem,

    does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

    gladiis geritur res,

    Liv. 9, 41):

    nihil ego nunc de istac re ago,

    do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

    postquam id actumst,

    after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

    sed quid actumst?

    id. Ps. 2, 4, 20:

    nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

    Cic. Sull. 12:

    ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

    id. Off. 1, 29:

    agamus quod instat,

    Verg. E. 9, 66:

    renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

    Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

    suum negotium agere,

    to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

    ut vestrum negotium agatis,

    Vulg. 1 Thess. 4, 11:

    neque satis Bruto constabat, quid agerent,

    Caes. B. G. 3, 14:

    postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

    Sall. J. 30, 1:

    sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

    Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—
    3.
    To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

    nescio quid mens mea majus agit,

    Ov. H. 12, 212:

    hoc variis mens ipsa modis agit,

    Val. Fl. 3, 392:

    agere fratri proditionem,

    Tac. H. 2, 26:

    de intranda Britannia,

    id. Agr. 13.—
    4.
    With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

    rimas agere (sometimes ducere),

    to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

    vigilias agere,

    Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

    excubias alicui,

    Ov. F. 3, 245:

    excubias,

    Tac. H. 4, 58:

    pervigilium,

    Suet. Vit. 10:

    stationem agere,

    to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

    triumphum agere,

    to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

    libera arbitria agere,

    to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

    paenitentiam agere,

    to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

    silentia agere,

    to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

    pacem agere,

    Juv. 15, 163:

    crimen agere,

    to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

    laborem agere,

    id. Fin. 2, 32:

    cursus agere,

    Ov. Am. 3, 6, 95:

    delectum agere,

    to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

    experimenta agere,

    Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

    mensuram,

    id. 15, 3, 4, § 14:

    curam agere,

    to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

    curam ejus egit,

    Vulg. Luc. 10, 34:

    oblivia agere,

    to forget, Ov. M. 12, 540:

    nugas agere,

    to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

    officinas agere,

    to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

    diis gratias pro meritis agere,

    Plaut. Am. 1, 1, 26:

    Haud male agit gratias,

    id. Aul. 4, 4, 31:

    Magnas vero agere gratias Thais mihi?

    Ter. Eun. 3, 1, 1:

    Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

    id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

    nam relaturum me adfirmare non possum,

    id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

    majores etiam habemus,

    id. Marcell. 11, 33:

    Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

    id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

    referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

    gaudet et invito grates agit inde parenti,

    Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

    and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

    Plaut. Trin. 4, 1, 2:

    Dianae laudes gratesque agam,

    id. Mil. 2, 5, 2; so,

    diis immortalibus laudesque et grates egit,

    Liv. 26, 48:

    agi sibi gratias passus est,

    Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

    Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

    id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—
    5.
    Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

    tempus,

    Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

    aetatem in litteris,

    Cic. Leg. 2, 1, 3:

    senectutem,

    id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

    dies festos,

    id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

    otia secura,

    Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

    ruri agere vitam,

    Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

    vitam in terris,

    Verg. G. 2, 538:

    tranquillam vitam agere,

    Vulg. 1 Tim. 2, 2:

    Hunc (diem) agerem si,

    Verg. A. 5, 51:

    ver magnus agebat Orbis,

    id. G. 2, 338:

    aestiva agere,

    to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

    menses jam tibi esse actos vides,

    Plaut. Am. 1, 3, 2:

    mensis agitur hic septimus,

    Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

    melior pars acta (est) diei,

    Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

    acta est per lacrimas nox,

    Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

    tunc principium anni agebatur,

    Liv. 3, 6:

    actis quindecim annis in regno,

    Just. 41, 5, 9:

    Nona aetas agitur,

    Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

    quartum annum ago et octogesimum,

    am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

    Annum agens sextum decimum patrem amisit,

    Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

    civitas laeta agere,

    was joyful, Sall. J. 55, 2:

    tum Marius apud primos agebat,

    id. ib. 101, 6:

    in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

    id. ib. 89, 7:

    apud illos homines, qui tum agebant,

    Tac. A. 3, 19:

    Thracia discors agebat,

    id. ib. 3, 38:

    Juxta Hermunduros Naristi agunt,

    Tac. G. 42:

    ultra jugum plurimae gentes agunt,

    id. ib. 43:

    Gallos trans Padum agentes,

    id. H. 3, 34:

    quibus (annis) exul Rhodi agit,

    id. A. 1, 4:

    agere inter homines desinere,

    id. ib. 15, 74:

    Vitellius non in ore volgi agere,

    was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

    ante aciem agere,

    id. G. 7; and:

    in armis agere,

    id. A. 14, 55 = versari.—
    6.
    In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

    qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

    Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

    a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

    hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

    Hoc age,

    Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

    Hoc agite, of poetry,

    Juv. 7, 20:

    hoc agamus,

    Sen. Clem. 1, 12:

    haec agamus,

    Cic. Tusc. 1, 49:

    agere hoc possumus,

    Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

    hoccine agis an non? hoc agam,

    id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

    nunc istuc age,

    id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

    Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

    Cic. Lig. 4, 11:

    id et agunt et moliuntur,

    id. Mur. 38:

    (oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

    id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

    qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    Hoc agit, ut doleas,

    Juv. 5, 157:

    Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

    Hor. Ep. 1, 18, 88:

    Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

    have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

    Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

    id. ib. 4, 10:

    Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

    id. Rosc. Am. 47, 137:

    certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

    Nep. Them. 5, 1:

    ego id semper egi, ne bellis interessem,

    Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

    usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

    Cic. Rosc. Am. 22:

    atqui vides, quam alias res agamus,

    id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

    aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

    id. Clu. 64.—
    7.
    In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

    qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

    Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

    aliena bella mercedibus agere,

    Mel. 1, 16:

    Bellaque non puero tractat agenda puer,

    Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

    Martem for bellum,

    Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

    levibus proeliis cum Gallis actis,

    Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

    forum agere,

    to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

    conventus agere,

    to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

    used of the governors of provinces: judicium agere,

    Plin. 9, 35, 58, § 120:

    vivorum coetus agere,

    to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

    censum agere,

    Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

    recensum agere,

    id. Caes. 41:

    potestatem agere,

    Flor. 1, 7, 2:

    honorem agere,

    Liv. 8, 26:

    regnum,

    Flor. 1, 6, 2:

    rem publicam,

    Dig. 4, 6, 35, § 8:

    consulatum,

    Quint. 12, 1, 16:

    praefecturam,

    Suet. Tib. 6:

    centurionatum,

    Tac. A. 1, 44:

    senatum,

    Suet. Caes. 88:

    fiscum agere,

    to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

    publicum agere,

    to collect the taxes, id. Vesp. 1:

    inquisitionem agere,

    Plin. 29, 1, 8, § 18:

    curam alicujus rei agere,

    to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

    rei publicae curationem agens,

    Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —
    8.
    Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

    velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

    Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

    de condicionibus pacis,

    Liv. 8, 37:

    de summa re publica,

    Suet. Caes. 28:

    cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

    id. Aug. 94:

    de poena alicujus,

    Liv. 5, 36:

    de agro plebis,

    id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

    cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

    Gell. 13, 15, 10:

    agere cum populo de re publica,

    Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

    neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

    Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

    hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

    Cic. Imp. Pomp. 1:

    Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

    id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.
    a.
    Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

    ubi est ipsus (vini lepos)?

    I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

    Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

    thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

    algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

    Juv. 4, 49:

    haec inter se dubiis de rebus agebant,

    thus treated together, Verg. A. 11, 445:

    de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

    Cic. Fam. 13, 75:

    egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

    id. ib. 5, 2:

    misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

    id. ib. 5, 2:

    Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

    Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

    Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

    Nep. Alc. 8, 2:

    si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

    Tac. A. 15, 14:

    ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

    Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

    Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

    Suet. Tib. 54.—
    b.
    With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

    facile est bene agere cum eis, etc.,

    Cic. Phil. 14, 11:

    bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

    Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

    praeclare cum aliquo agere,

    Cic. Sest. 23:

    Male agis mecum,

    Plaut. As. 1, 3, 21:

    qui cum creditoribus suis male agat,

    Cic. Quinct. 84; and:

    tu contra me male agis,

    Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

    intelleget secum actum esse pessime,

    Cic. Verr. 2, 3, 50:

    praeclare mecum actum puto,

    id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

    vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

    id. Off. 1, 15:

    bene agitur pro noxia,

    Plaut. Mil. 5, 23.—
    9.
    Of transactions before a court or tribunal.
    a.
    Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

    ex jure civili et praetorio agere,

    Cic. Caecin. 12:

    tamquam ex syngrapha agere cum populo,

    to litigate, id. Mur. 17:

    ex sponso egit,

    id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

    agere lege in hereditatem,

    Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

    cum illo se lege agere dicebat,

    Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

    non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

    id. Q. Fr. 1, 4:

    causa quam vi agere malle,

    Tac. A. 13, 37:

    tabellis obsignatis agis mecum,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

    with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

    Castrensis jurisdictio plura manu agens,

    settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

    ubi manu agitur,

    when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—
    b.
    Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

    causam apud centumviros egit,

    Cic. Caecin. 24:

    Caesar cum ageret apud censores,

    Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

    egi causam adversus magistratus,

    Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

    orator agere dicitur causam,

    Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

    agit causas liberales,

    Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

    cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

    Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

    tua res agitur,

    is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

    and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

    Cic. Fam. 5, 10:

    Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

    Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

    tam solute agere, tam leniter,

    id. Brut. 80:

    tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

    id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

    Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

    of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

    causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

    to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

    Samnitium bella, quae agimus,

    are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,
    c.
    Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:

    reus agitur,

    id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:

    agere furti,

    to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:

    adulterii cum aliquo,

    Quint. 4, 4, 8:

    injuriarum,

    id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—
    d.
    Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:

    non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 67:

    non capitis ei res agitur, sed pecuniae,

    the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:

    aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,

    Cic. Verr. 2, 4, 51:

    si magna res, magna hereditas agetur,

    id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,
    (α).
    Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:

    at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,

    Plaut. Stich. 1, 2, 72:

    quasi istic mea res minor agatur quam tua,

    Ter. Heaut. 2, 3, 113:

    agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 6:

    in quibus eorum aut caput agatur aut fama,

    id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:

    non libertas solum agebatur,

    Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:

    nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):

    agitur pars tertia mundi,

    is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—
    (β).
    Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;

    perii,

    this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:

    actum hodie est de me,

    Plaut. Ps. 1, 1, 63:

    jam de Servio actum,

    Liv. 1, 47:

    actum est de collo meo,

    Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;

    ilicet me infelicem,

    Plaut. Cist. 4, 2, 17:

    si animus hominem pepulit, actumst,

    id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:

    actumst, ilicet, peristi,

    Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;

    actumst,

    id. Heaut. 3, 3, 3.—
    (γ).
    Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:

    rem actam agis,

    Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,

    actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,

    Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:

    acta agimus,

    id. Am. 22.—
    10. a.
    Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:

    quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,

    id. ib. 3, 56, 214:

    agere fortius et audentius volo,

    Tac. Or. 18; 39.—
    b.
    Of an actor, to represent, play, act:

    Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,

    Plaut. Am. prol. 88; so,

    fabulam,

    Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:

    dum haec agitur fabula,

    Plaut. Men. prol. 72 al.:

    partis,

    to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:

    Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,

    Cic. Rosc. Com. 7:

    gestum agere in scaena,

    id. de Or. 2, 57:

    dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,

    Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:

    egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,

    id. Fam. 2, 9:

    amicum imperatoris,

    Tac. H. 1, 30:

    exulem,

    id. A. 1, 4:

    socium magis imperii quam ministrum,

    id. H. 2, 83:

    senatorem,

    Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:

    utrinque prora frontem agit,

    serves as a bow, Tac. G. 44.—
    11.
    Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:

    tanta mobilitate sese Numidae agunt,

    Sall. J. 56, 5:

    quanto ferocius ante se egerint,

    Tac. H. 3, 2 Halm:

    qui se pro equitibus Romanis agerent,

    Suet. Claud. 25:

    non principem se, sed ministrum egit,

    id. ib. 29:

    neglegenter se et avare agere,

    Eutr. 6, 9:

    prudenter se agebat,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5:

    sapienter se agebat,

    ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:

    seditiose,

    Tac. Agr. 7:

    facile justeque,

    id. ib. 9:

    superbe,

    id. H. 2, 27:

    ex aequo,

    id. ib. 4, 64:

    anxius et intentus agebat,

    id. Agr. 5.—
    12.
    Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.
    a.
    In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).
    (α).
    In the sing.:

    age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,

    come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:

    age, perge, quaeso,

    id. Cist. 2, 3, 12:

    age, da veniam filio,

    Ter. Ad. 5, 8, 14:

    age, age, nunc experiamur,

    id. ib. 5, 4, 23:

    age sis tu... delude,

    Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:

    quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,

    Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:

    Agedum vicissim dic,

    Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:

    agedum humanis concede,

    Lucr. 3, 962:

    age modo hodie sero,

    Ter. Heaut. 2, 3, 103:

    age nuncjam,

    id. And. 5, 2, 25:

    En age, quid cessas,

    Tib. 2, 2, 10:

    Quare age,

    Verg. A. 7, 429:

    Verum age,

    id. ib. 12, 832:

    Quin age,

    id. G. 4, 329:

    en, age, Rumpe moras,

    id. ib. 3, 43:

    eia age,

    id. A. 4, 569.—
    (β).
    In the plur.:

    agite, pugni,

    up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:

    agite bibite,

    id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:

    agite in modum dicite,

    Cat. 61, 38:

    Quare agite... conjungite,

    id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:

    vos agite... volvite,

    Val. Fl. 3, 311:

    agite nunc, divites, plorate,

    Vulg. Jac. 5, 1:

    agitedum,

    Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):

    age igitur, intro abite,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54:

    En agedum convertite,

    Prop. 1, 1, 21:

    mittite, agedum, legatos,

    Liv. 38, 47:

    Ite age,

    Stat. Th. 10, 33:

    Huc age adeste,

    Sil. 11, 169.—
    b.
    In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:

    nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,

    id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;

    4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:

    age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,

    Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—
    c.
    As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;

    dabo,

    Ter. Phorm. 4, 3, 57:

    Age, veniam,

    id. And. 4, 2, 30:

    age, sit ita factum,

    Cic. Mil. 19:

    age sane,

    Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.
    Position.
    —Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,
    I.
    Sometimes follows such verb; as,
    a.
    In dactylic metre:

    Cede agedum,

    Prop. 5, 9, 54:

    Dic age,

    Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:

    Esto age,

    Pers. 2, 42:

    Fare age,

    Verg. A. 3, 362:

    Finge age,

    Ov. H. 7, 65:

    Redde age,

    Hor. S. 2, 8, 80:

    Surge age,

    Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:

    Vade age,

    Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,

    agite: Ite agite,

    Prop. 4, 3, 7.—
    b.
    In other metres (very rarely):

    appropera age,

    Plaut. Cas. 2, 2, 38:

    dic age,

    Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;

    3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,

    Liv. 38, 47:

    procedat agedum ad pugnam,

    id. 7, 9.—
    II.
    It is often separated from such verb:

    age me huc adspice,

    Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:

    Age... instiga,

    Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:

    Quare agite... conjungite,

    Cat. 64, 372:

    Huc age... veni,

    Tib. 2, 5, 2:

    Ergo age cervici imponere nostrae,

    Verg. A. 2, 707:

    en age segnis Rumpe moras,

    id. G. 3, 42:

    age te procellae Crede,

    Hor. C. 3, 27, 62:

    Age jam... condisce,

    id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,
    1.
    ăgens, entis, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):

    utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,

    Cic. de Or. 2, 87, 358:

    acre orator, incensus et agens,

    id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.
    2.
    Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—
    B.
    Subst.: ăgentes, ium.
    a.
    Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—
    b.
    For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—
    2.
    actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,
    A.
    actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:

    actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,

    Cic. Phil. 1, 7:

    acta Caesaris servanda censeo,

    id. ib. 1, 7:

    acta tui praeclari tribunatus,

    id. Dom. 31.—
    B.
    acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;

    but Augustus again prohibited it,

    Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;

    also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,

    the city journal, Tac. A. 13, 31:

    acta populi,

    Suet. Caes. 20:

    acta publica,

    Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:

    urbana,

    id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.
    1.
    With the time added:

    acta eorum temporum,

    Plin. 7, 13, 11, § 60:

    illius temporis,

    Ascon. Mil. 44, 16:

    ejus anni,

    Plin. 2, 56, 57, § 147.—
    2.
    Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—
    C.
    acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—
    D.
    acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,
    a.
    Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—
    b.
    Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—
    E.

    Lewis & Short latin dictionary > agentes

  • 8 ago

    ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

    axit = egerit,

    Paul. Diac. 3, 3;

    AGIER = agi,

    Cic. Off. 3, 15;

    agentum = agentium,

    Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).
    I.
    Lit.
    A.
    Of cattle and other animals, to lead, drive.
    a.
    Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

    jumenta agebat,

    Liv. 1, 48:

    capellas ago,

    Verg. E. 1, 13:

    Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

    Ov. F. 1, 323:

    caballum,

    Hor. Ep. 1, 18, 36.—
    b.
    With acc. of place, prep., sup., or inf.:

    agere bovem Romam,

    Curt. 1, 45:

    equum in hostem,

    id. 7, 4:

    Germani in amnem aguntur,

    Tac. H. 5, 21:

    acto ad vallum equo,

    id. A. 2, 13:

    pecora per calles,

    Curt. 7, 11:

    per devia rura capellas,

    Ov. M. 1, 676:

    pecus pastum,

    Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

    capellas potum age,

    Verg. E. 9, 23:

    pecus egit altos Visere montes,

    Hor. C. 1, 2, 7.—
    B.
    Of men, to drive, lead, conduct, impel.
    a.
    Absol.:

    agmen agens equitum,

    Verg. A. 7, 804.—
    b.
    With prep., abl., or inf.:

    vinctum ante se Thyum agebat,

    Nep. Dat. 3:

    agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

    Sil. 4, 720:

    (adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

    Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

    captivos prae se agentes,

    Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

    acti ante suum quisque praedonem catenati,

    Quint. 8, 3, 69:

    captivos sub curribus agere,

    Mart. 8, 26:

    agimur auguriis quaerere exilia,

    Verg. A. 3, 5;

    and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

    Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

    quo multitudo omnis consternata agebatur,

    Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

    raptim agmine acto,

    id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

    egit sol hiemem sub terras,

    Verg. G. 4, 51:

    poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

    lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

    also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

    where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

    unde agis te?

    id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

    quo hinc te agis?

    where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

    Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

    was moving along, Verg. A. 6, 337:

    Aeneas se matutinus agebat,

    id. ib. 8, 465:

    is enim se primus agebat,

    for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

    Et tu, unde agis?

    Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

    Quo agis?

    id. Pers. 2, 2, 34:

    Huc age,

    Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—
    C.
    To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

    Et redigunt actos in sua rura boves,

    Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

    rapiunt feruntque,

    Verg. A. 2, 374:

    rapere et auferre,

    Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

    ut ferri agique res suas viderunt,

    id. 38, 15; so id. 3, 37;

    so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

    Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

    ne pulcram praedam agat,

    Plaut. Aul. 4, 2, 3:

    urbes, agros vastare, praedas agere,

    Sall. J. 20, 8; 32, 3:

    pecoris et mancipiorum praedas,

    id. ib. 44, 5;

    so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

    Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—
    D.
    To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).
    a.
    Of animals:

    apros,

    Verg. G. 3, 412:

    cervum,

    id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

    citos canes,

    Ov. H. 5, 20:

    feros tauros,

    Suet. Claud. 21.—
    b.
    Of men:

    ceteros ruerem, agerem,

    Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

    ita perterritos egerunt, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 12:

    Demoleos cursu palantis Troas agebat,

    Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

    aliquem in exsilium,

    Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

    22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

    id. 16, 2, 3.—
    E.
    Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

    quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

    lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

    egisse huc Alpheum vias,

    made its way, Verg. A. 3, 695:

    vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

    carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

    cloacam maximam sub terram agendam,

    to be carried under ground, Liv. 1, 56;

    so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

    pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

    accelerant acta pariter testudine Volsci,

    Verg. A. 9, 505 al.:

    fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

    Lucr. 4, 391:

    in litus passim naves egerunt,

    drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

    ratem in amnem,

    Ov. F. 1, 500:

    naves in advorsum amnem,

    Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

    agere currum,

    to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—
    F.
    To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

    scintillasque agere ac late differre favillam,

    to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

    spumas ore,

    Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

    piceum Flumen agit,

    Verg. A. 9, 814:

    qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

    when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

    agens animam spumat,

    Lucr. 3, 493:

    anhelans vaga vadit, animam agens,

    Cat. 63, 31:

    nam et agere animam et efflare dicimus,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

    id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

    eodem tempore et gestum et animam ageres,

    Cic. Rosc. Com. 8:

    Est tanti habere animam ut agam?

    Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

    Attale, ne quod agas desit, agas animam,

    Mart. 1, 80.—
    G.
    Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

    (salices) gemmas agunt,

    Varr. R. R. 1, 30:

    florem agere coeperit ficus,

    Col. R. R. 5, 10, 10:

    frondem agere,

    Plin. 18, 6, 8, § 45:

    se ad auras palmes agit,

    Verg. G. 2, 364:

    (platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

    Varr. R. R. 1, 37, 15:

    per glebas sensim radicibus actis,

    Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

    robora suas radices in profundum agunt,

    Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

    vera gloria radices agit,

    Cic. Off. 2, 12, 43:

    pluma in cutem radices egerat imas,

    Ov. M. 2, 582.
    II.
    Trop.
    A.
    Spec., to guide, govern:

    Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

    Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—
    B.
    In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

    si quis ad illa deus te agat,

    Hor. S. 2, 7, 24:

    una plaga ceteros ad certamen egit,

    Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

    totis mentibus acta,

    Sil. 10, 191:

    in furorem agere,

    Quint. 6, 1, 31:

    si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

    Tac. Agr. 41:

    provinciam avaritia in bellum egerat,

    id. A. 14, 32.—
    C.
    To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

    me amor fugat, agit,

    Plaut. Cist. 2, 1, 8:

    agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

    Cic. Verr. 1, 3:

    perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

    Nep. Att. 9, 1 Brem.:

    opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

    i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

    reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

    Verg. A. 7, 405:

    non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

    Hor. Ep. 1, 19, 25:

    acerba fata Romanos agunt,

    id. Epod 7, 17:

    diris agam vos,

    id. ib. 5, 89:

    quam deus ultor agebat,

    Ov. M. 14, 750:

    futurae mortis agor stimulis,

    Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—
    D.
    To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.
    1.
    In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.
    a.
    With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

    numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

    Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

    post satietatem nihil (est) agendum,

    Cels. 1, 2.—Hence,
    b.
    Without object:

    aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

    Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

    agendi tempora,

    Tac. H. 3, 40:

    industria in agendo, celeritas in conficiendo,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—
    c.
    In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

    Quid agis?

    What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

    vereor, quid agat,

    how he is, Cic. Att. 9, 17:

    ut sciatis, quid agam,

    Vulg. Ephes. 6, 21:

    prospere agit anima tua,

    fares well, ib. 3 Joan. 2:

    quid agitur?

    how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

    Quid intus agitur?

    is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—
    d.
    With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

    collum obstringe homini,

    Plaut. Curc. 5, 3, 29:

    nihil agis,

    you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

    nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

    Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

    usque tenebo,

    Hor. S. 1, 9, 15:

    [nihil agis,] nihil assequeris,

    Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

    ubi blanditiis agitur nihil,

    Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—
    e.
    In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

    hei mihi! quid faciam? quid agam?

    what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

    quid agam, habeo,

    id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

    sed ita quidam agebat,

    was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—
    2.
    To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

    At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

    Plaut. Poen. 4, 2, 92:

    Ut id agam, quod missus huc sum,

    id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

    observabo quam rem agat,

    what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

    Id quidem ago,

    That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

    res vera agitur,

    Juv. 4, 35:

    Jam tempus agires,

    Verg. A. 5, 638:

    utilis rebus agendis,

    Juv. 14, 72:

    grassator ferro agit rem,

    does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

    gladiis geritur res,

    Liv. 9, 41):

    nihil ego nunc de istac re ago,

    do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

    postquam id actumst,

    after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

    sed quid actumst?

    id. Ps. 2, 4, 20:

    nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

    Cic. Sull. 12:

    ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

    id. Off. 1, 29:

    agamus quod instat,

    Verg. E. 9, 66:

    renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

    Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

    suum negotium agere,

    to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

    ut vestrum negotium agatis,

    Vulg. 1 Thess. 4, 11:

    neque satis Bruto constabat, quid agerent,

    Caes. B. G. 3, 14:

    postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

    Sall. J. 30, 1:

    sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

    Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—
    3.
    To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

    nescio quid mens mea majus agit,

    Ov. H. 12, 212:

    hoc variis mens ipsa modis agit,

    Val. Fl. 3, 392:

    agere fratri proditionem,

    Tac. H. 2, 26:

    de intranda Britannia,

    id. Agr. 13.—
    4.
    With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

    rimas agere (sometimes ducere),

    to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

    vigilias agere,

    Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

    excubias alicui,

    Ov. F. 3, 245:

    excubias,

    Tac. H. 4, 58:

    pervigilium,

    Suet. Vit. 10:

    stationem agere,

    to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

    triumphum agere,

    to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

    libera arbitria agere,

    to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

    paenitentiam agere,

    to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

    silentia agere,

    to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

    pacem agere,

    Juv. 15, 163:

    crimen agere,

    to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

    laborem agere,

    id. Fin. 2, 32:

    cursus agere,

    Ov. Am. 3, 6, 95:

    delectum agere,

    to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

    experimenta agere,

    Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

    mensuram,

    id. 15, 3, 4, § 14:

    curam agere,

    to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

    curam ejus egit,

    Vulg. Luc. 10, 34:

    oblivia agere,

    to forget, Ov. M. 12, 540:

    nugas agere,

    to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

    officinas agere,

    to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

    diis gratias pro meritis agere,

    Plaut. Am. 1, 1, 26:

    Haud male agit gratias,

    id. Aul. 4, 4, 31:

    Magnas vero agere gratias Thais mihi?

    Ter. Eun. 3, 1, 1:

    Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

    id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

    nam relaturum me adfirmare non possum,

    id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

    majores etiam habemus,

    id. Marcell. 11, 33:

    Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

    id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

    referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

    Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

    gaudet et invito grates agit inde parenti,

    Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

    and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

    Plaut. Trin. 4, 1, 2:

    Dianae laudes gratesque agam,

    id. Mil. 2, 5, 2; so,

    diis immortalibus laudesque et grates egit,

    Liv. 26, 48:

    agi sibi gratias passus est,

    Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

    Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

    id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—
    5.
    Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

    tempus,

    Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

    aetatem in litteris,

    Cic. Leg. 2, 1, 3:

    senectutem,

    id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

    dies festos,

    id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

    otia secura,

    Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

    ruri agere vitam,

    Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

    vitam in terris,

    Verg. G. 2, 538:

    tranquillam vitam agere,

    Vulg. 1 Tim. 2, 2:

    Hunc (diem) agerem si,

    Verg. A. 5, 51:

    ver magnus agebat Orbis,

    id. G. 2, 338:

    aestiva agere,

    to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

    menses jam tibi esse actos vides,

    Plaut. Am. 1, 3, 2:

    mensis agitur hic septimus,

    Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

    melior pars acta (est) diei,

    Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

    acta est per lacrimas nox,

    Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

    tunc principium anni agebatur,

    Liv. 3, 6:

    actis quindecim annis in regno,

    Just. 41, 5, 9:

    Nona aetas agitur,

    Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

    quartum annum ago et octogesimum,

    am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

    Annum agens sextum decimum patrem amisit,

    Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

    civitas laeta agere,

    was joyful, Sall. J. 55, 2:

    tum Marius apud primos agebat,

    id. ib. 101, 6:

    in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

    id. ib. 89, 7:

    apud illos homines, qui tum agebant,

    Tac. A. 3, 19:

    Thracia discors agebat,

    id. ib. 3, 38:

    Juxta Hermunduros Naristi agunt,

    Tac. G. 42:

    ultra jugum plurimae gentes agunt,

    id. ib. 43:

    Gallos trans Padum agentes,

    id. H. 3, 34:

    quibus (annis) exul Rhodi agit,

    id. A. 1, 4:

    agere inter homines desinere,

    id. ib. 15, 74:

    Vitellius non in ore volgi agere,

    was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

    ante aciem agere,

    id. G. 7; and:

    in armis agere,

    id. A. 14, 55 = versari.—
    6.
    In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

    qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

    Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

    a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

    hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

    Hoc age,

    Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

    Hoc agite, of poetry,

    Juv. 7, 20:

    hoc agamus,

    Sen. Clem. 1, 12:

    haec agamus,

    Cic. Tusc. 1, 49:

    agere hoc possumus,

    Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

    hoccine agis an non? hoc agam,

    id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

    nunc istuc age,

    id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

    Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

    Cic. Lig. 4, 11:

    id et agunt et moliuntur,

    id. Mur. 38:

    (oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

    id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

    qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

    keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

    id. Lig. 6, 18:

    Hoc agit, ut doleas,

    Juv. 5, 157:

    Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

    Hor. Ep. 1, 18, 88:

    Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

    have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

    Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

    id. ib. 4, 10:

    Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

    id. Rosc. Am. 47, 137:

    certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

    Nep. Them. 5, 1:

    ego id semper egi, ne bellis interessem,

    Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

    usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

    Cic. Rosc. Am. 22:

    atqui vides, quam alias res agamus,

    id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

    aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

    id. Clu. 64.—
    7.
    In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

    qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

    Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

    aliena bella mercedibus agere,

    Mel. 1, 16:

    Bellaque non puero tractat agenda puer,

    Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

    Martem for bellum,

    Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

    levibus proeliis cum Gallis actis,

    Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

    forum agere,

    to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

    conventus agere,

    to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

    used of the governors of provinces: judicium agere,

    Plin. 9, 35, 58, § 120:

    vivorum coetus agere,

    to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

    censum agere,

    Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

    recensum agere,

    id. Caes. 41:

    potestatem agere,

    Flor. 1, 7, 2:

    honorem agere,

    Liv. 8, 26:

    regnum,

    Flor. 1, 6, 2:

    rem publicam,

    Dig. 4, 6, 35, § 8:

    consulatum,

    Quint. 12, 1, 16:

    praefecturam,

    Suet. Tib. 6:

    centurionatum,

    Tac. A. 1, 44:

    senatum,

    Suet. Caes. 88:

    fiscum agere,

    to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

    publicum agere,

    to collect the taxes, id. Vesp. 1:

    inquisitionem agere,

    Plin. 29, 1, 8, § 18:

    curam alicujus rei agere,

    to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

    rei publicae curationem agens,

    Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —
    8.
    Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

    velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

    Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

    de condicionibus pacis,

    Liv. 8, 37:

    de summa re publica,

    Suet. Caes. 28:

    cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

    id. Aug. 94:

    de poena alicujus,

    Liv. 5, 36:

    de agro plebis,

    id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

    cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

    Gell. 13, 15, 10:

    agere cum populo de re publica,

    Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

    neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

    Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

    hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

    Cic. Imp. Pomp. 1:

    Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

    id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.
    a.
    Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

    ubi est ipsus (vini lepos)?

    I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

    Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

    thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

    algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

    Juv. 4, 49:

    haec inter se dubiis de rebus agebant,

    thus treated together, Verg. A. 11, 445:

    de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

    Cic. Fam. 13, 75:

    egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

    id. ib. 5, 2:

    misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

    id. ib. 5, 2:

    Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

    Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

    Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

    Nep. Alc. 8, 2:

    si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

    Tac. A. 15, 14:

    ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

    Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

    Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

    Suet. Tib. 54.—
    b.
    With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

    facile est bene agere cum eis, etc.,

    Cic. Phil. 14, 11:

    bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

    Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

    praeclare cum aliquo agere,

    Cic. Sest. 23:

    Male agis mecum,

    Plaut. As. 1, 3, 21:

    qui cum creditoribus suis male agat,

    Cic. Quinct. 84; and:

    tu contra me male agis,

    Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

    intelleget secum actum esse pessime,

    Cic. Verr. 2, 3, 50:

    praeclare mecum actum puto,

    id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

    vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

    id. Off. 1, 15:

    bene agitur pro noxia,

    Plaut. Mil. 5, 23.—
    9.
    Of transactions before a court or tribunal.
    a.
    Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

    ex jure civili et praetorio agere,

    Cic. Caecin. 12:

    tamquam ex syngrapha agere cum populo,

    to litigate, id. Mur. 17:

    ex sponso egit,

    id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

    agere lege in hereditatem,

    Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

    cum illo se lege agere dicebat,

    Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

    non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

    id. Q. Fr. 1, 4:

    causa quam vi agere malle,

    Tac. A. 13, 37:

    tabellis obsignatis agis mecum,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

    with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

    Castrensis jurisdictio plura manu agens,

    settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

    ubi manu agitur,

    when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—
    b.
    Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

    causam apud centumviros egit,

    Cic. Caecin. 24:

    Caesar cum ageret apud censores,

    Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

    egi causam adversus magistratus,

    Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

    orator agere dicitur causam,

    Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

    agit causas liberales,

    Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

    cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

    Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

    tua res agitur,

    is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

    and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

    Cic. Fam. 5, 10:

    Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

    Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

    tam solute agere, tam leniter,

    id. Brut. 80:

    tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

    id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

    Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

    of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

    causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

    to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

    Samnitium bella, quae agimus,

    are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,
    c.
    Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:

    reus agitur,

    id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:

    agere furti,

    to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:

    adulterii cum aliquo,

    Quint. 4, 4, 8:

    injuriarum,

    id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—
    d.
    Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:

    non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,

    Ter. Heaut. 3, 1, 67:

    non capitis ei res agitur, sed pecuniae,

    the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:

    aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,

    Cic. Verr. 2, 4, 51:

    si magna res, magna hereditas agetur,

    id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,
    (α).
    Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:

    at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,

    Plaut. Stich. 1, 2, 72:

    quasi istic mea res minor agatur quam tua,

    Ter. Heaut. 2, 3, 113:

    agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,

    Cic. Imp. Pomp. 2, 6:

    in quibus eorum aut caput agatur aut fama,

    id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:

    non libertas solum agebatur,

    Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:

    nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,

    Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):

    agitur pars tertia mundi,

    is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—
    (β).
    Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;

    perii,

    this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:

    actum hodie est de me,

    Plaut. Ps. 1, 1, 63:

    jam de Servio actum,

    Liv. 1, 47:

    actum est de collo meo,

    Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;

    ilicet me infelicem,

    Plaut. Cist. 4, 2, 17:

    si animus hominem pepulit, actumst,

    id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:

    actumst, ilicet, peristi,

    Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;

    actumst,

    id. Heaut. 3, 3, 3.—
    (γ).
    Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:

    rem actam agis,

    Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,

    actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,

    Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:

    acta agimus,

    id. Am. 22.—
    10. a.
    Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:

    quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,

    id. ib. 3, 56, 214:

    agere fortius et audentius volo,

    Tac. Or. 18; 39.—
    b.
    Of an actor, to represent, play, act:

    Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,

    Plaut. Am. prol. 88; so,

    fabulam,

    Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:

    dum haec agitur fabula,

    Plaut. Men. prol. 72 al.:

    partis,

    to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:

    Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,

    Cic. Rosc. Com. 7:

    gestum agere in scaena,

    id. de Or. 2, 57:

    dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,

    Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:

    egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,

    id. Fam. 2, 9:

    amicum imperatoris,

    Tac. H. 1, 30:

    exulem,

    id. A. 1, 4:

    socium magis imperii quam ministrum,

    id. H. 2, 83:

    senatorem,

    Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:

    utrinque prora frontem agit,

    serves as a bow, Tac. G. 44.—
    11.
    Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:

    tanta mobilitate sese Numidae agunt,

    Sall. J. 56, 5:

    quanto ferocius ante se egerint,

    Tac. H. 3, 2 Halm:

    qui se pro equitibus Romanis agerent,

    Suet. Claud. 25:

    non principem se, sed ministrum egit,

    id. ib. 29:

    neglegenter se et avare agere,

    Eutr. 6, 9:

    prudenter se agebat,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5:

    sapienter se agebat,

    ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:

    seditiose,

    Tac. Agr. 7:

    facile justeque,

    id. ib. 9:

    superbe,

    id. H. 2, 27:

    ex aequo,

    id. ib. 4, 64:

    anxius et intentus agebat,

    id. Agr. 5.—
    12.
    Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.
    a.
    In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).
    (α).
    In the sing.:

    age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,

    come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:

    age, perge, quaeso,

    id. Cist. 2, 3, 12:

    age, da veniam filio,

    Ter. Ad. 5, 8, 14:

    age, age, nunc experiamur,

    id. ib. 5, 4, 23:

    age sis tu... delude,

    Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:

    quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,

    Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:

    Agedum vicissim dic,

    Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:

    agedum humanis concede,

    Lucr. 3, 962:

    age modo hodie sero,

    Ter. Heaut. 2, 3, 103:

    age nuncjam,

    id. And. 5, 2, 25:

    En age, quid cessas,

    Tib. 2, 2, 10:

    Quare age,

    Verg. A. 7, 429:

    Verum age,

    id. ib. 12, 832:

    Quin age,

    id. G. 4, 329:

    en, age, Rumpe moras,

    id. ib. 3, 43:

    eia age,

    id. A. 4, 569.—
    (β).
    In the plur.:

    agite, pugni,

    up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:

    agite bibite,

    id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:

    agite in modum dicite,

    Cat. 61, 38:

    Quare agite... conjungite,

    id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:

    vos agite... volvite,

    Val. Fl. 3, 311:

    agite nunc, divites, plorate,

    Vulg. Jac. 5, 1:

    agitedum,

    Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):

    age igitur, intro abite,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54:

    En agedum convertite,

    Prop. 1, 1, 21:

    mittite, agedum, legatos,

    Liv. 38, 47:

    Ite age,

    Stat. Th. 10, 33:

    Huc age adeste,

    Sil. 11, 169.—
    b.
    In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:

    nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,

    id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;

    4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:

    age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,

    Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—
    c.
    As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;

    dabo,

    Ter. Phorm. 4, 3, 57:

    Age, veniam,

    id. And. 4, 2, 30:

    age, sit ita factum,

    Cic. Mil. 19:

    age sane,

    Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.
    Position.
    —Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,
    I.
    Sometimes follows such verb; as,
    a.
    In dactylic metre:

    Cede agedum,

    Prop. 5, 9, 54:

    Dic age,

    Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:

    Esto age,

    Pers. 2, 42:

    Fare age,

    Verg. A. 3, 362:

    Finge age,

    Ov. H. 7, 65:

    Redde age,

    Hor. S. 2, 8, 80:

    Surge age,

    Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:

    Vade age,

    Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,

    agite: Ite agite,

    Prop. 4, 3, 7.—
    b.
    In other metres (very rarely):

    appropera age,

    Plaut. Cas. 2, 2, 38:

    dic age,

    Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;

    3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,

    Liv. 38, 47:

    procedat agedum ad pugnam,

    id. 7, 9.—
    II.
    It is often separated from such verb:

    age me huc adspice,

    Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:

    Age... instiga,

    Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:

    Quare agite... conjungite,

    Cat. 64, 372:

    Huc age... veni,

    Tib. 2, 5, 2:

    Ergo age cervici imponere nostrae,

    Verg. A. 2, 707:

    en age segnis Rumpe moras,

    id. G. 3, 42:

    age te procellae Crede,

    Hor. C. 3, 27, 62:

    Age jam... condisce,

    id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,
    1.
    ăgens, entis, P. a.
    A.
    Adj.
    1.
    Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):

    utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,

    Cic. de Or. 2, 87, 358:

    acre orator, incensus et agens,

    id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.
    2.
    Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—
    B.
    Subst.: ăgentes, ium.
    a.
    Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—
    b.
    For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—
    2.
    actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,
    A.
    actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:

    actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,

    Cic. Phil. 1, 7:

    acta Caesaris servanda censeo,

    id. ib. 1, 7:

    acta tui praeclari tribunatus,

    id. Dom. 31.—
    B.
    acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;

    but Augustus again prohibited it,

    Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;

    also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,

    the city journal, Tac. A. 13, 31:

    acta populi,

    Suet. Caes. 20:

    acta publica,

    Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:

    urbana,

    id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.
    1.
    With the time added:

    acta eorum temporum,

    Plin. 7, 13, 11, § 60:

    illius temporis,

    Ascon. Mil. 44, 16:

    ejus anni,

    Plin. 2, 56, 57, § 147.—
    2.
    Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—
    C.
    acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—
    D.
    acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,
    a.
    Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—
    b.
    Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—
    E.

    Lewis & Short latin dictionary > ago

См. также в других словарях:

  • The Heart of the Matter — For other uses, see The Heart of the Matter (disambiguation). The Heart of the Matter   …   Wikipedia

  • think over — verb reflect deeply on a subject (Freq. 3) I mulled over the events of the afternoon philosophers have speculated on the question of God for thousands of years The scientist must stop to observe and start to excogitate • Syn: ↑chew over,… …   Useful english dictionary

  • Debate over the atomic bombings of Hiroshima and Nagasaki — The Fat Man mushroom cloud resulting from the nuclear explosion over Nagasaki rises 18 km (11 mi, 60,000 ft) into the air from the hypocenter …   Wikipedia

  • Controversy over the use of Manchester Cathedral in Resistance: Fall of Man — Top: A screenshot of Manchester Cathedral in Resistance: Fall of Man Bottom: A photograph of the cathedral s interior from a similar position The 2006 video game Re …   Wikipedia

  • Concerns and controversies over the 2008 Summer Olympics — 2008 Summer Olympics Bid process Venues Marketing Concerns and controversies Torch relay (route) Opening ceremony (flag bearers) Medal table (medalists) Closing ceremony Event calendar …   Wikipedia

  • Religious debates over the Harry Potter series — A page from The Nervous Witch , a tract written by fundamentalist Jack Chick, depicting the purportedly occult dangers of the Harry Potter series. Religious debates over the Harry Potter series of books by J. K. Rowling stem largely from… …   Wikipedia

  • What's the Matter with Kansas? — Infobox Book name = What s the Matter with Kansas? image caption = 1st edition cover author = Thomas Frank cover artist = country = United States subject = History, United States, Kansas, political science, politics and government, conservatism… …   Wikipedia

  • Oh Dear! What Can the Matter Be? — What Can the Matter Be? , also known as Johnny s So Long at the Fair is a traditional nursery rhyme that can be traced back as far as the 1780s in England.[1] There are several variations on its lyrics. The following are given as the traditional… …   Wikipedia

  • Concerns and controversies over the 2010 Commonwealth Games — 2010 Commonwealth Games Venues Theme song Concerns and controversies Queen s Baton Relay Opening ceremony Participating nations Medal table (medalist …   Wikipedia

  • Legal disputes over the Harry Potter series — Since first coming to wide notice in the late 1990s, the Harry Potter book series by J. K. Rowling has engendered a number of legal disputes. Rowling, her various publishers and Time Warner, the owner of the rights to the Harry Potter films, have …   Wikipedia

  • The Babys — In particular, the article, while well referenced, appears to be substantially written from the aggrieved perspective of Michael Corby.The Babys were a popular British rock group of the late 1970s. OriginThere are two stories regarding the origin …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»